فطرت ۽ تربیت ۔ جین (23)

فطرت ۽ تربیت ۔ جین (23)

”دريا خان سنڌي“

جين ۽ شخصيت جو واسطو جو مطالعو ڪيئن ڪريون؟ انجي لاءِ اسانکي جيڪا فطري تجربي گاھ گهربل آهي، اها آئيڊنٽيڪل جاڙا آهن، انھن جو جينياتي ڪوڊ بلڪل هڪ هي هوندو آهي، ڇا ان جي شخصيت بہ بلڪل هڪ هي آهي انجي اڀياس ڪيئن ڪئي وڃي؟ ڇوجو انجي پرورش بہ تہ هڪ هي آهي، اهو ئي والدين، اهو ئي اسڪول، اهو ئي دوست، اهو ئي ماحول، هڪ خيال هي هيو تہ انجو موازنو فريٽرنل جاڙن سان گڏ ڪيو وڃي جيڪي مڪمل ناهين بلڪي اڌ جين شيئر ڪندا آهن، پر ان ۾ بہ مسئلو هيو، ممڪن آهي تہ والدين انن سان گڏ سلوڪ ۾ ڪجھ فرق ڪندا هجن، جيڪڏهن ٻہ ڀاءُ يا ڀيڻون بلڪل هڪجهڙا آهن تہ انهن سان فرق هڪئي رکيو ويندو هجي پر جيڪڏهن  مختلف آهن تہ نہ، ان مسئلي جو حل 1979ع ۾ هڪ سائنسدان ٿامس بوشارڊ ڳولها ڪيو 

بوشارڊ بي بيورئل سائيڪولوجسٽ هيا، انھن هڪ خبر پڙهي هئي جنهن ۾ ٻہ آئيڊينٽيڪل جاڙا ڀاءُ پيدائش جي وقت الڳ ٿي ويا هيا، انن جي الڳ خاندانن پرورش ڪئي هئي، انهن جي اتفاقي ملاقات ٽيھ سال جي عمر ۾ ٿي هئي، جين ۽ شخصيت جي واسطي جو مطالعو ڪرڻ جو انکان بهتر طريقو ٻيو ڪهڙو ٿي سگهي پيو، بلڪل هڪ هي جين ۽ بلڪل مختلف ماحول، اهڙا جاڙا گهڻا ناهين پر جيڪڏهن پيدائش جي وقت الڳ ٿي وڃڻ وارا ۽ الڳ خاندانن ۾ پرورش ڪرڻ وارن جي اڀياس ڪئي وڃي تہ جين جي اثرن جي گٿي هلي ڪري سگهجي ٿي، فطرت ۽ ترتيب جي اثرن کي الڳ ڪري سگهجي ٿو 

بوشارڊ اهڙا جاڙا ڳولهڻ ۾ لڳي ويا، پنهنجي طرز جي سڀ کان وڏي اڀياس انجي ٽيم پاران 1990ع ۾”سائنس“ ميگزين ۾ پنھنجو مضمون پڌرو ڪيو، 56 اهڙا آئيڊينٽيڪل جاڙا جوڙا جن جي الڳ گهراڻي ۾ پرورش ٿي، 30 اهڙا فريٽرنل جاڙا جوڙا جن جي الڳ گھراڻي ۾ پرورش ٿي، 331 اهڙا جن جي هڪ هي گهر ۾ پرورش ٿي، ان ۾ سوشيو اڪنامڪ ڪلاس جي وڏي رينج هئي، پاڻ ۾ فرق هيو، (هڪ ڀاءُ غريب گهرائڻي ۾، ٻيو امير ۾) انهن جا گهر، اسڪول، آفيس، خوراڪ، چونڊ، زندگيءَ جي رهڻ جو طريقو تجربا سڀ جو تفصيلي ريڪارڊ بڻايو ويو هيو، ايستائين جو جنهن خاندان ۾ انهن جي پرورش ٿي، انھن وٽ ٽيلي اسڪوپ هئي يا نہ، آرٽ ورڪ خريدار ڪندا هيا يا نہ وغيرھ، انجي فزيولوجيڪل آئي ڪيو ۽ نفسياتي ٽيسٽ ڪيا ويا 

نتيجو جاڙن ۾ پاڻ ۾ مماثلت گهڻي وڌيڪ هئي، مزاج، ترجيحات، رويا، پسند ۽ شخصيت جي حوالي سان هي 0.5 کان 0.6 جي وچ هئي،(0 جو مطلب هي انھن جو ڪو واسطو ناهي، 1 جو مطلب هي تہ بلڪل ئي هڪجهڙا) ٻيو حصو جيڪو وڌيڪ حيران ڪندڙ هيو، اهو هي تہ هڪ گهر پرورش پائڻ وارن ۾ بہ هي ان کان گهڻو وڌيڪ نہ هيو، ٽيون حصو تجسس اڀارڻ وارو ۽ غيرمتوقع هيو، هي انھن جي سياسي ۽ سماجي رويي جي باري ۾ هو، جيڪڏھن هڪ ڀاءُ لبرل آهي تہ ٻيو بہ، هڪ آرٿوڊوڪس آهي تہ ٻيو بہ، هڪ مذهبي آهي تہ ٻيو بہ، روايت پسند هئڻ، فرمانبردار هئڻ، توجھ جو طالب هئڻ، همدردي، ايثار، محبت، ڀروسو، موسيقي، معاشي رويو، سياست، هي سڀ ڪجھ ڪنهن حد تائين اسانجي جينز ۾ هارڊ وائر ٿيو آهي، بلڪل الڳ ماحول ۾ رهڻ وارا جاڙا ڀائر جن رات جو چوپن جي موسيقي ٻڌي تہ ٻهي هي ڏک ۾ ٿي ويا، انهن جي جينوم انن ۾ ڪا سنهڙي کن تار لوڏي ڇڏيو هيو 

ڊيفني ۽ باربرا جو واسطو برطانيا کان هيو، انھن جي ماءُ پيدائش کانپوءِ انهن کي ڇڏي ڏنو هيو، هڪ جي پروش هڪ مالي جي گهر ٿي هئي، ٻئي جي هڪ صنعتڪار جي گهر، بوشارڊ جو اسٽاف انهن جي مماثلت ڏسي ڪري هر هر حيران ٿيندو هيو، ٻهي ئي ننڍي ڳالھ تي ٽهڪ ڏئي کلي پونديون هيون، اسٽاف سان گڏ شرارتون ڪنديون هيون، ٻنهي کي رقص جو شوق هيو ۽ انهن جي پنهنجن مڙسن سان ملاقات رقص جي ڪلاس ۾ ٿي هئي 

جم نالي جا ٻہ جاڙا ڀاءُ اوهائيو سان واسطو رکندا هيا، ٻنهي کي اسڪول ۾ مشڪلاتون پيش رهيو هيون، ٻهي سگريٽ جو هڪئي برائڊ پسند ڪندا هيا، ٻنهي وٽ هڪئي ماڊل جي شيورليٽ گاڏي هئي، ٻنهي کي کيڏڻ ۾ گهڻي دلچسپي هئي پر بيس بال ناپسند هئي، ٻنهي کي بلڊ پريشر جي شڪايت هئي، ٻنهي کي مٿي جي سور جي شڪايت هئي، ٻهي انجي دوا نہ وٺندا هيا 

ٻهي ڀائر هيا جن مان هڪ جي پرورش جرمني ۾ هڪ ڪيٿولڪ گهراڻي ۾ جڏهن تہ ٻئي جي ٽريني ڊاڊ ۾ يهودي گهر ۾ ٿي هئي ٻهي جڏھن اڀياس جي لاءِ آيا تہ هڪ جهڙا ڪپڙا پهريل هيا، چار قيصن واري نيري قميض جنهن ۾ هڪ قيصي ۾ ٽشو پيپر رکيا هيا، ٻنهي ڀاٿروم کان پهريان بہ فلش ڪندا هيا ۽ پوءِ بہ، ٻنهي کي ڪاوڙ جلدي اچي ويندي هئي، ماحول ۾ ڇڪتاڻ گهٽ ڪرڻ جي لاءِ ٻنهي”جعلي نڇ“ ڪرڻ جو طريقو ايجاد ڪيو هيو، ٻنهي کي ننڍپڻ ۾ خوفناڪ خواب پريشان ڪندا رهندا هيا 

تہ ڇا جين اسانجي تار آهن، جن تي هر گهڻي عمر ڪٺ پتلي جيان نچندا رهندا آهن؟ نہ، ڪيترا فيچر گهڻا مختلف هيا، ڪيترا ڀيرا مخالف بہ، ڊيفني ۽ باربرا جي وزن ۾ ويھ پائونڊ جو فرق هيو، ڪيٿولڪ ۽ يهودي جاڙن مان هڪ قومپرست ھيو، ٻيو مذهبي بنياد پرست، يعني پنهنجي نظري سان گهڻي واسطيداري گڏيل هئي، جيتوڻيڪ نظريو گهڻو مختلف هيو 

ان اڀياس مان جيڪا تصوير اڀري وئي، اها هي تہ رويو هڪ طرز جو آهي، جيڪو شي گڏيل آهي، اها سڃاڻپ ناهي بلڪي رياضي جي زبان ۾ انجو پهريون مشتق آهي 

بوشارڊ جي جاڙن تي اڀياس ايب شٽائن جن گهڻي توجھ سان پڙهي، انھن کي هڪ ٻئي شيءِ دريافت ڪرڻ ۾ دلچسپي هئي، انجو سوال مهم جوئي جي فطرت تي هيو 

هلندڙ....

جنسي سڃاڻپ - جين (22)

https://www.facebook.com/groups/ScienceJeDuniya/permalink/2739826286299445/

#ScienceJeDuniya