اسان سڀ هڪ جهڙا آهيون؟ جين (20)

اسان سڀ هڪ جهڙا آهيون؟ جين (20)

”دريا خان سنڌي“

ميڊيڪل سائنس دنيا کي ابتي نظر سان ڏسندي آهي، صحتمند هئڻ جو مطلب بيماري نہ ٿيڻ آهي، هڪ ارٿوپيڊسٽ جي لاءِ هڏي اها شيءِ آهي جتي فريڪچر ٿيندا آهن، نيورلوجسٽ جي لاءِ دماغ اها شيءِ آهي جتي يادداشت وڃائجي ويندي آهي، بائيولوجي ۾ جين جي نالن سان گڏ گهڻو عرصو هي سلوڪ ٿيندو رهيو”ڇاتي جي ڪينسر جي جين“،”هنٽنگٽن بيماري جي جين“ مکين ۾”پر غائب ٿيڻ جي جين“ اهوئي پروٽين بڻائيندا آهن جيڪي پر بنائڻ جي هدايت ڏيندا آهن، هي خراب هجن تہ پر ناهين بڻجندا، هي نالا ايئن هيا جيئن اسانجي عضون ۾ دماغ جو نالو ويسر، معدي جو نالو السر، دل جو نالو هارٽ اٽيڪ يا هڏي جو نالو فريڪچر رکي ڇڏجي 

انساني جينوم ڄڻوٺو پراجيڪٽ ان تصوير کي بدلي ڇڏيو ۽ هي جين جي باري ۾ سوچ جي بنيادي تبديلي هئي، جينيات جو علم پيٿالوجي يا بيمارين جو نہ رهڻ هيو، جين جي نئي سائنس تاريخ، زبان، يادداشت، ڪلچر، سڃاڻپ ۽ نسل جي هئي، هي نارمل انسان جي سائنس هئي، صحت، سڃاڻپ ۽ قمست جي، هي جين جي ڪھائي جو ٽرننگ پوائنٽ هيو، جين، زندگيءَ ۽ معاشري جي سائنس جنھن تاريخ جي ڳجهائي ترين سائنس جي، فلسفي جي ۽ اخلاقيات جي سوال اسانجي سامهون وٺي کڻي گڏ ڪيا 

جين نسل جي باري ۾ ڇا ٻڌائيندي آهي؟ گهڻو ڪجھ، سڀ کان پهريان تہ هي تہ ڪنھن بہ جاندار جي مقابلي ۾ انسانن ۾ قسم جي گهٽتائي آهي، اسان هڪ گهٽ عمر قسم آهيون، اسانجي هڪٻئي سان فرق گهڻو گهٽ آهن، پر جڏهن اسان غور سان جينوم ڄڻوٺو کي ڏسون تہ انجي ڦير گهير تبديلي اسانکي جغرافيائي علائقن ۽ کنڊن ۾ ڏيکاربي آهي، هر فرد جو جينوم ڄڻوٺو پنهنجي وڏن جا نشان رکندو آهي، ڪنھن ھڪ فرد جي جينيات انجو تاريخي علاقو، قوميت، رياست ۽ ايستائين تائين جو قبيلي کي بہ حيرت انگيز ايڪوريسي سان بيان ڪري ڇڏيندا آهن 

نسل پرستي جو مقابلو ڪرڻ جي لاءِ ڪجھ ماڻهو نسل جي هئڻ جو انڪار ڪري ڇڏيندا آهن، جڏهن ڪو فرد پنهنجي باري ۾ پتو لڳائيندو آهي تہ انجا وڏا ڪٿان ڪٿان کان آيا، تہ حيران ڪرڻ وارو تجربو هوندو آهي، نسل جي تعريف جي حدون ايتري واضح ناهين، هي  منجهيل ۽ دهندلي ليڪون آهن، پر پوءِ ڪنهن کي ڏسندي ئي اندازو لڳائي وٺڻ تہ فلاڻو ماڻهون فلاڻي نسل يا قوم سان واسطو رکندو آهي، ڪنھن جي لاءِ بہ سولو آهي، حقيقت هي آهي تہ جينوم ڄڻوٺو جي دور ۾ نسل جو تصور گهٽ نہ ٿيو، پر، نسل پرستي جو اصل سوال هي نہ آهي 

”عادتون نسل جو پتو ڏينديون آهن“ ”منھنجي قوم جهڙو ڪو ناهي“ ” ماءُ ۽ پيءُ مان نسل “ ”اصل نسل“، اعلانيل يا پوءِ غير شعوري طور تي اسان هي تصور رکندا آهيون تہ نسل ڪيتريون ۽ شيون ٻڌائي سگهن ٿا، هي قومپرستي ۽ نسل پرستي ۽ جين پرستي جي بنياد آهي“

هڪ نسل پرست جي لاءِ سوال اتي هي ناهي هوندو تہ ڪنھن ماڻهو جو رنگ، وار، اک، زبان وغيرھ سان انجي وڏن جي باري ۾ ٻڌائي سگهون ٿا يا نہ، جينوم جڻوٺو هاڻ اسانکي ان مان بہ گهري معلومات ڏيندو آهي، نسل پرستي جو اصل سوال ان کان ابتو هوندو آهي، ڇا نسلي سڃاڻپ ( ڪاري رنگي آفريڪي، پٺاڻ، انگريز وغيرھ) جي مدد سان اسان وڌيڪ ڳجهائي فيچرز جو ڄاڻي سگهون ٿا؟ ذهانت، عادتون، شخصيت، قابليت، مزاج؟ جين نسل ٻڌائي ڇڏيندي پر ڇا نسل جين جي باري ۾ ٻڌائيندي آهي؟ 

انجو جواب ڄاڻن جي لاءِ اسان نسلي ڪيٽگري جي وچ ڊسٽريبيوشن ورڇ جا اڀياس ڪري سگهون ٿا، ڇا آفريقي ۽ يورپي جينياتي ڪوڊ جي وجھ سان ذاتي، جسماني ۽ ذهني خاصيتن ۾ ڪا معني خيز فرق ايندو آهي؟ ۽ هاڻي اسان انطرح جي سوالن جا جواب عددن ۽ شمارن جي مدد سان ڄاڻيندا آهيون، جيڪو ڪنھن بہ طرح جي نسل پرست جي لاءِ مايوس ڪندڙ آهن 

هر شمار ڪئي وڃڻ واري ڳجهائي خاصيت ۾ جواب هڪ ئي نڪرندو آهي، هڪ نسل جي اندر ماڻهن ۾ فرق هڪ نسل ۽ ٻئي نسل جي فرق جي مقابلي ۾ گهڻو وڌيڪ آهن، يعني انسان هڪ جهڙا ناهين ۽ انسانن جي صلاحيتن ۾ فرق آهن( هي عام مشاهدا آهن) پر انجو ڪنهن نسل سان واسطو گهڻو گهٽ آهي، انجي وجھ پاڻ جين ۾ ڏسجي سگهجي ٿي، جينياتي وير ايشن ڦير گهير تبديلي هڪ گروپ جي فردن جي اندر اندر، ٻئي گروپس جي مقابلي ۾ گهڻي وڌيڪ هوندو آهي، فردن ۾ تہ فرق آهي، قومن ۾ ناهي 

جڏهن اسان ڪنھن خاصيت جي تعريف جو فوڪس وڌايندا وڃون تہ هي فرق ظاهر نظر اچن لڳندا، سڪل سيل انيما جي بيماري غرب الھند جي ڪاري رنگ جي آبادي ۾ وڌيڪ هوندي، ٽي سيڪس جي بيماري آشڪيناري يهودين ۾، ڇوجو انجو واسطو هڪ جين سان آهي، پر جينوم ڄڻوٺو ون وي اسٽريٽ آهي، جينوم ڄڻوٺو ۾ فرد جي تاريخ جو دستخط آهي پر تاريخ جو دستخط فرد جي باري ۾ گهڻو گهٽ معلومات ڏيندو آهي، ڊي اين اي ڏسي ڪري هي ٻڌائجي سگهجي ٿو تہ ان ماڻهو جا ڏاڏا اباڻا نائيجيريا کان هيا پر هي نہ تہ ان وجھ سان هي فرد ڪيئن هوندو 

ماهر جينيات هي ٻڌائي ڪري خوشي خوشي گهر هليو ويندو آهي، نسل پرست خالي هٿ رهجي ويندو آهي 

جينز خاصيتون ڏيندا آهن، انھن کي ڪيٽگري ۾ ورڇ ڪرڻ ناهين ٻڌائيندا، هي ماحول، ڪلچر، جغرافیا ۽ تاريخ ڪندي آهي، جيڪا جينياتي ويري ايشن ڦير گهير تبديلي ڪنهن هڪ جڳھ تي وڌيڪ هجي، انکي نارمل چيو ويندو آهي، ( ڪيترا ڀيرا قدرتي، ذهني ۽ جسماني لحاظ سان صحت مند بہ) جيڪي ويري ايشن ڦير گهير گهٽ هجي، انکي ميوٽنٽ چئي ڇڏيندا آهن، ۽ هي لساني تفريق جينياتي ڦير گهير سان گڏ گڙبڙ ٿي ويندي آهي، جڏهن هڪ جينياتي ويري انٽ ڪنهن جاندار جي هڪ ماحول ۾ ڦٽنس متاثر ڪري تہ اسان انکي جينياتي بيماري چوندا آهيون، جڏهن اها ئي ويري انٽ ان ڦٽنس کي وڌائي ڇڏي تہ انکي جينياتي بهتري 

ارتقائي بائيولوجي ٻڌائيندي آهي تہ هي لفظ پاڻ ۾ بي معني آهن، انجو واسطو ماحول سان آهي، ماهر نفسيات ايليسن گوپنگ موجب،”جڏهن ڪو پڙهڻ نہ ڄاڻيندو هيو تہ ڊسليڪسيا ( لکڻ پڙهڻ ۾ مشڪل) مسئلا نہ هيو، هڪ تعليم يافتا معاشري ۾ جين جي هي ويري ايشن ڦير گهير زندگيءَ بدلي ڇڏڻ واري بيماري بڻجي وئي“. 

جینیات کان نسلي پرستي جو خوفناڪ پاڇو يوجينڪس ۽ پوءِ نازي ازم جي صورت ۾ ريڪور ٿيو هيو، جينومڪس جن انکي واپس بوتل ۾ بند ڪري ڇڏيو” اسان سڀ هڪ هي تہ آهيون، خالي رنگ جو ئي فرق آهي

هلندڙ...

انسان جي ڪتاب - جين (19)

https://www.facebook.com/groups/ScienceJeDuniya/permalink/2723927594555981/

#ScienceJeDuniya