دماغ ۾ يادگيريءَ جي ٺهڻ جو ماليڪيولي طريقه ڪار

    دماغ ۾ يادگيريءَ جي ٺهڻ جو ماليڪيولي طريقه  ڪار          

                                 تحقيق ڪندڙ ينگشي لِنِ ۽ ساٿي                                                                

                               ترجمو پروفيسر بشير احمد سومرو                                                             

ايم آءِ ٽيءَ جي نيورو سائنسدانن هڪ جيو گهرڙي واري رستي کي ظاهر ڪيو آهي جيڪو اجازت ٿو ڏئي خاص سائنيپسز (ٻن تنتي جيو گهرڙن جي وچ وارو هنڌ جنهن مان يا وٿي جنهن مان نيورو ٽرانسميٽرن جو ڦهلاءُ ٿئي هڪ وهڪ جي ذريعي) کي طاقتور ٿيڻ جي ياداشت جي ٺهڻ جي وقت. دريافتون مهيا ڪن ٿيون پهريون ڏيک ماليڪيولي طريقه ڪار جو جنهن سان ڊگهي عرصي واري يادون ڪوڊ هيٺ اچن ٿيون هپوڪيمپس (دماغ وڏي عرصي تائين يادگيريءَ وارو حصو) جي ريجن ۾ جنهن کي سي اي3 سڏجي ٿو. 

                                                                CA3

تحقيق ڪندڙن ڳولي لڌي هڪ پروٽين ڳولي لڌي آهي جنهن کي سڏجي ٿو 

Npas4  

اڳ ۾ انهيءَ کي جين جي اظهار جي ماسٽر ڪنٽرولر طور تي سڃاتو ويندو هيو جيڪا تنتي سرگرميءَ جي ڪري حرڪت ۾ ايندي هئي، اها سي اي3 ۾ تنتي جيو گهرڙن جي وچ وارن تعلقاتن تي ظابطي کي مضبوط رکندي هئي ۽ اهي جيڪي هپوڪيمپس واري ٻئي حصي ۾ جن کي سڏجي ٿو ڊينٽيٽ گائرس (هي حصو نئين يادگيريءَ جي ٺاهڻ ۾ حصو وٺي ٿو. آزاد کوجنا نئين ماحول جي ۽ ٻيا ڪم). 

Npas4 gene 

کان سواءِ، ڊگهي عرصي واريون يادون نه ٿيون ٺهي سگهن. 

دماغ ۽ ادراڪي سائنس ماهر ايسوسيئيٽ پروفيسر ينگشي لِنِ چيو ته اسان جو اڀياس شناخت ڪري ٿو هڪ تجربي آڌار واري سائنيپٽڪ (سائنيپسز جو اهم ڪم هي آهي ته تنتي جيو گرڙن جي حصن ڊينديرائيٽ ۽ ايگزان جي وچ ۾ خوردبيني وٿي هوندي آهي جنهن مان ڪيميائي برقي پيغامن جي ڪري نيورو ٽرانسميٽرن جو ڦهلاءُ ٿئي ٿو) طريقه ڪار تي جيڪو ياداشت کي ڪوڊ ڪري ٿو سي اي 3 ۾، ۽ هڪ ماليڪيولي رستي جي لاءِ پهرين  شاهدي مهيا ڪري ٿو جيڪو چونڊيل انداز ۾ انهيءَ تي ظابطو رکي ٿو. 

سائنيپٽڪ جي قوت                                                                          

نيورو سائنسدانن کي گهڻي وقت کان خبر آهي ته دماغ يادن کي ڪوڊ ڪري ٿو سائنيپسز جي قوت کي يا تنتي جيو گهرڙن جي وچ واري تعلقاتن جي قوت کي تبديل ڪندي. هي گهري ٿو ڪيترين ئي پروٽينس جي تعلقن کي جيڪي لڌيون وڃن ٿيو ٻنهي پري سائنيپٽڪ (تنتي جيو گهرڙو ايگزان کان بجليءَ جي وهڪري جي ذريعي سائنيپٽڪ ڪليفٽ يا سائنيپسز واري وٿيءَ ڏانهن پيغام موڪلي) تنتي جيو گهرڙن ۾، جيڪي اطلاع موڪلين ٿيون ڪنهن واقعي بابت، ۽ پوسٽ سائنيپٽڪ (تنتي جيو گهرڙي جو ڊينڊيرائيٽ وارو حصو جيڪو جيڪو بجليءَ جي وهڪري جا پيغام حاصل ڪري نيوروترانسميٽر کي ڇڏي) تنتي جيو گهرڙا، جيڪي اطلاع حاصل ڪن ٿا.

سي اي3 واري ريجن ۾ تنتي جيو گهرڙا پس منظر وارين يادن کي ٺاهڻ وارو هڪ ڏکيو ڪردار ادا ڪن ٿا ، جيڪي يادون ان هڪ واقعي سان ڳنڍيل آهن ان هنڌ سان جتي اهو ٿيو يا ٻئي پس منظر واري اطلاع سان جهڙيءَ طرح سان وقت يا جذبات. هي تنتي جيو گهرڙا سائنيپٽڪ معلومات حاصل ڪن ٿا ٽن مختلف رستن کان، ۽ سائنسدانن انهن مان هڪ معلومات جي باري ۾ انديشو لڳايو آهي، ڊينٽيٽ گائرس کان، نئين پس منظر وارين يادن کي ڪوڊ ڪرڻ ڏکيو آهي. جيتوڻيڪ هن جي ڪوڊ ٿيڻ واري اطلاع جو طريقه ڪار ڪيئن ٿئي ٿو جي خبر نه هئي.

ايسوسيئيٽ پروفيسر ينگشي لِنِ ۽ سندس ساٿين 2011 ۾ لڌو ته 

Npas4 gene 

هڪ جين جيڪا تڪڙ ۾ تبديل ٿي نون تجربن جي پويان، ظاهر ٿئي ٿي هڪ هڪ ماسٽر  ڪنٽرولر پروگرام جي جين جي اظهار جو عمل ڪرڻ وانگر جيڪا ڊگهي عرصي واري ياداشت ٺاهڻ جي لاءِ گهربل آهي. انهن پڻ ڳولي لڌو ته 

Npas4 

 تمام گهڻي سرگرم آهي هپوڪيمپس جي سي اي3 ريجن ۾ سکڻ جي وقت. هي سرگرمي اڳ ۾ ئي ڄاتل هئي جنهن کي کي گهربل هئي تيز پس منظر واري سکيا، جهڙي گهربل آهي هڪ قسم جي ڪم جي دوران جيڪو ڄاتو وڃي ٿو پس منظر واري خوف جي حالت. ڪوئن حاصل ڪيو هلڪو ڪرنٽ جو جهٽڪو سکيا جي وقت جڏهن اهي داخل ٿيا ۽ کوجنا ڪئي هڪ خاص چيمبر ۾. ڪجهه منٽن ۾ ڪوئن چيمبر کان خوف کائڻ سکيو ۽ ٻئي دفعي اهي داخل ان ۾، اهي ڄمي ويا. جڏهن تحقيق ڪندڙن 

 Npas4 gene

کي ڌار ڪيو ته انهن ڏٺو ته ڪوئن کي ياد نه رهي سگهيو خوف وارو واقعو. انهن پڻ ڳولي لڌو ساڳيو اثر جڏهن انهن جين کي ٻاهر ڪڍيو صرف هپوڪيمپس جي سي اي3  جي ريجن مان. هپوڪيمپس جي ٻين حصن مان ان کي ڪڍڻ سان ڪوئن جي ياداشت تي اثر نه پيو هيو. 

نئون اڀياس ڪندي تحقيق ڪندڙن وڌيڪ وضاحت سان کوجنا ڪئي ته ڪيئن 

Npas4 gene

پنهنجا اثر لڳائي ٿي. ايسوسيئيٽ پروفيسر ينگشي لِنِ جي تجربيگاه اڳ ۾ ئي هڪ طريقو تيار ڪيو هيو جيڪو ان کي ممڪن بڻائي ٿو سي اي3 تنتي جيو گهرڙن تي روشنائيءَ وارو نشان جو جيڪي سرگرم هوندا آهن خوف واري حالتن ۾. ساڳئي خوف واري حالت واري طريقي کي استعمال ڪندي تحقيق ڪندڙن ڏيکاريو ته سکڻ جي وقت، سي اي3 تنتي جيو گهرڙن ۾ ڪجهه سائنيپٽڪ معلومات طاقتور ٿي وڃي ٿي پر ٻين ۾ نه. گهڻو اڳتي هيءَ طاقت گهرجي ٿي 

Npas4 gene

۾. معلومات جيڪي چونڊيل آهن طاقتور طريقي سان هپوڪيمپس جي ٻئي حصي مان اچن ٿيون جنهن کي سڏجي ٿو ڊينٽيٽ گائرس. هي سگنل هنڌ بابت اطلاع پهچائن ٿا جتي خوف واراو تجربو ٿيو.

   Npas4  

کانسواءِ سائنيپسز ڊينٽيٽ گائرس کان سي اي3 ڏانهن اچن ٿيون جيڪي طاقتور ڪرڻ ۾ ناڪام ٿين ٿيون ۽ ڪوئا پيش آيل واقعي جون يادگيريون نه ٺاهي سگهيا. اڳتي ٿيندڙ تجربن ظاهر ڪيو ته هي طاقت ڏيندڙ گهربل آهي خاص طور تي ياداشت کي ڪوڊ ڪرڻ جي لاءِ، نه اڳ ۾ محفوظ ٿيل يادو جيڪي اڳ ۾ ٺهي چڪيون هيون. تحقيق ڪندڙن پڻ ڳولي لڌو ته 

Npas4

جو گهٽجڻ سان سائنيپٽڪ معلومات متاثر نه ٿي ٿئي ته سي اي3 تنتي جيو گهرڙن حاصل ڪيون ٻين ذريعن کان.

سائنيپس درستگي                                                                                  

تحقيق ڪندڙن پڻ شناخت ڪئي جينس مان هڪ جين جيڪا 

Npas4

کي ظابطي هيٺ رکي ٿي سائنيپس جي طاقت تي هي اثر وجهڻ جي لاءِ. هيءَ جين سڏجي ٿي.

plk2

جيڪا ملوث آهي پوسٽ سائنيپٽڪ بناوٽن جي سسڻ ۾. هي راءِ ڏئي ٿي ته

 Npas4 

 اچي ٿي 

plk2

تنهن کان پوءِ گهٽائي ٿي سائنيپسز جي سائيز ۽ قوت کي. هيءَ راءِ ڏئي ٿي ته 

Npas4

پنهنجو پاڻ سائنيپسز کي قوت نه ٿي بخشي پر سائنيپسز درست ڪري ٿي هڪ حالت ۾  اجازت ڏئي ٿي انهن کي طاقتور ٿيڻ جي جڏهن ضروري هجي. 

Npas4

کان سواءِ سائنيپسز تمام گهڻي طاقتور ٿئي ٿي  تنهنڪري مائل ڪري ٿي يادن کي ڪوڊ ڪرڻ جي لاءِ ته جيئن انهن کي وڌيڪ طاقتور بڻائي.  ينگشي لِنِ  چيو ته جڏهن اوهان

Npas4

کي ٻاهر ڪڍندا ته سائنيپٽڪ جي قوت تقريبن سئچوئريٽيڊ (خوب پسائڻ) آهي ۽ پوءِ جڏهن سکيا ٿئي ٿي، جيتوڻيڪ ياداشت وارن جيو گهرڙن کي ڪوڊ ڪري سگهجي روشنائيءَ واري نشان سان، توهان پوءِ گهڻو وقت نه ڏسندا طاقتور ٿيڻ انهن تعلقاتن کي.   

ينگشي لِنِ چيو ته مستقبل جي ڪم ۾ اسان کي اميد آهي اڀياس ڪرڻ ته ڪيئن سرڪٽ ڳنڍي ٿو ڊينٽيٽ گائرس کي سي اي3 سان تعلق ڪرائڻ ٻين رستن سان جيڪي گهربل هيا ياداشت کي واپس ڪرڻ جي لاءِ. ڪنهن طرح سان ڪجهه وچ واري ڳالهه ٿئي ٿي مختلف رستن جي وچ ۾ تنهن ڪري هڪ دفعو اطلاع جمع ٿين جيڪي واپس ٿي سگهن ٿا ٻين معلوماتن سان