تارن جي چمڪ ۽ وٿي

تارن جي چمڪ ۽ وٿي 

دريا خان 

فلڪياتي ماهر تارن جي چمڪ ناپڻ لاءِ (Magnitude scale مقداري پيماني) جو استعمال ڪندا آهن جيڪو هيفارڪس جي وقت کان 190ع کان 120ع اڳ مسيح کان هلندو پيو اچي قديم فلڪياتي ماهر تارن کي انھن جي چمڪ وسيلي ڇھن درجن ۾ 

ورهايو هئو

جنھن ۾ سڀ کان گھڻي چمڪ واري تارن کي first Magnitude Scale يعني پھرين مقداري پيماني واري درجي جا تارا چيو ويو جيڪي ٿورا گھٽ چمڪ وارا هئا انھن کي ٻئي ۽ انھي ريت انکان گھٽ چمڪندڙن تارن جي ٽين درجي وارن ائين ڇھ اي مقداري درجا بڻايا ويا ان اصول موجب جنھن تاري جو درجاتي نمبر جيترو ننڍو هوندو هئو اهو اوترو وڌيڪ چمڪ وارو ۽ جنھن جو جيترو وڌيڪ اهو گهٽ چمڪندڙ چورائبو هئو جديد فلڪيات ۾ بہ اهو طريقو آهي جيڪي ان کان وڌيڪ صحيح اندازن تائين تارن جي چمڪ ناپيندا آهن ڪجھ هتي اسان مثال رکنداسين تارو Theta Leonis ٽين درجي ۾ هوندي بہ انجو درجاتي نمبر 3.34 آهي جيڪو صحيح آهي ڪجھ تارا ايترا چمڪندڙ آهن جو انھن جو درجاتي نمبر گھڻو گھٽ آهي ۽ انھي ريت سيرس Sirius نالي تارو جيڪو سڀ کان وڌيڪ چمڪندڙ تارو آهي انجو درجاتي نمبر منفي 1.47 آهي

انھي طرح جديد فلڪياتدانن گھٽ چمڪندڙ تارن واري پاسي ۾ بہ واڌارو ڪيو آهي سڀ کان گھٽ چمڪندڙ تاري جو درجاتي نمبر ڇھ آهي پر جيڪڏهن اسان دوربين جو استعمال ڪريون تہ اسان انکان بہ گھٽ چمڪندڙ تارا ڏسي سگھون ٿا ائين اسانکي انکان بہ وڌيڪ وڏو درجاتي نمبر ڪتب ڪرڻو پوندو جيڪو ان تارن کي بيان ڪري

ان عددن کي Apparent Visual Magnitude يعني ايم وي ظاهري ڏسجڻ واري مقدار جي نالي سان سڃاتو ويندو آهي ۽ هي اسانکي ٻڌائيندي آهي تہ تارا زمين کان ڪيئن ڏيکاربا آهن جيڪي تارا گھڻو وڌيڪ پري آهن اهوئي گھٽ چمڪندڙ ۽ جيڪي ويجھو اهو وڌيڪ چمڪندڙ نظر ايندو آهي ظاهري ڏسجڻ واري مقدار وٿين کي نظر انداز ڪندي آهي ۽ خالي اسانکي اهو ٻڌائيندي آهي جيڪو زمين کان ڪيئن ڏيکاربا آهن پر اڄڪلھ جديد فلڪيات ۾ اسانکي وڌيڪ صحيح طريقن سان تارن جي چمڪ ناپيون آهن ان لاءِ اسان تاري جي روشني کي توانائي جي وهڪري جو طريقو ڪتب ڪندا آهيون ان طريقي سان اسان تاري جي روشني جي وهڪري کي ناپيندا آهيون جنھن کي هڪ ميٽر اسڪوائر عراضي ۾ هڪ سيڪنڊ ۾ گذاريو ويندو آهي ۽ هي طريقو ئي اسانکي تارن جي چمڪ جي باري ۾ صحيح معلومات ڏيندي آهي