ورم ھول يا آئن اسٽائين - روزن برج
تحقيق ڪندڙ : رومن ڪونوپلايا ۽ ساٿي
ترجمو : پروفيسر بشير احمد سومرو ـ
ھي ترجمو ريسرچ پيپر تان جيئن جو تيئن ڪيو ويو آهي ـ
آر يو ڊي اين يونيورسٹيء ۾ فزڪس جي ماھرن ڏيکاريو ته ڪيئن *ورم ھول* جي صورت کي وضاحت ڪرڻ گهرجي مناسب يا متوازن انداز ۾ ــــ ھڪ بليڪ ھول جيڪو نظرياتي طور تي ھڪ قسم جي گذرگاھ آهي اسپيس ۽ ٽائيم جي ٻن نڪتن ۾ ----ان جي لھرن جي اسپيڪٽرم جي بنياد تي ـ تحقيق ورم ھول جي فزڪس کي سمجهڻ ۾ مدد ڪندي ۽ انهيء جي طبعي خاصيتن کي سڃاڻيندي
ڪائنات جو جديد تصور مھيا ڪري ٿو ورم ھولس جي وجود کي -- عام طور تي اسپيس ۽ ٽائيم جي ڪرويچرس (موڙ يا خم) ۾ ـ فزڪس جا ماھر ھڪ ورم ھول کي ائين تصور ڪن ٿا جيئن ھڪ بليڪ ھول جنهن مان ڪو ڪائنات جي ھڪ پري واري نڪتي کي چئني طرفن کان ڏسي سگهي ـ ايسٽرو فزڪس جا ماھر اڃان تائين مختصر بليڪ ھولس جي صورت ۽ ماپ کي ماپڻ جي لائق نه ٿي سگهيا آهن, ٿيوريٽيڪل ورم ھولس کي ڇڏي ڏيوـ ھڪ فزڪس جي ماھر رومن ڪونوپلايا ھاڻي ڏيکاريو آهي ته ورم ھول جي صورت کي مشاهدي ۾ ايندڙ طبعي خاصيتن جي بنياد تي تي ڳڻي سگهجي ٿوـ
عمل ۾, فزڪس جا ماھر ورم ھول جي خاصيتن جو اڻ سڌيء طرح سان مشاهدو ڪري سگهن ٿا , جھڙيء طرح سان ريڊ شفٽ -- ھڪ ڊائون ورڊ شفٽ ڪشش ثقل وارين لھرن جي فريڪئنسيء واري نتيجي ۾ ھڪ آبجيڪٽ کان (شئي) پري ھٽي وڃي ٿو ـ رومن ڪونوپلايا ھن تحقيق جي لاء ڪوانٽم مڪينيڪل ۽ جيوميٽريڪل تصورن کي استعمال ڪيو ۽ ڏيکاريو ته ھڪ ورم ھول جي صورت ۽ مايي جي ڳڻپ ڪري سگهجي ٿي ريڊ شفٽ جي بنياد واري قيمت ۽ ڪشش ثقل وارين لھرن جي حد وڏي فريڪئنسيز ۾ ـ
اڄ, فزڪس جا ماھر سڌيء طرح سان ڪم سان تعلق رکن ٿا اھي محدود آبجيڪٽ جي جاميٽري وٺن ٿا , انهن جي حد ڳولين ٿا (فريڪئنسيز جو سيٽ جنهن تي ورم ھول خارج ڪري ٿو ڪشش ثقل واريون لھرون) , ۽ پوء ڊيٽا کي ڀيٽيو ٿو وري تجربي نتيجن سان ـ انهيء کان پوء اھي فيصلو ڪن ٿا مشاهدي ھيٺ ايندڙ ويليوز ساڳيا آهن جيڪي ٿيوريٽيڪلي طور تي اڳڪٿي ڪيا ويا ھياـ ڪونوپلايا راء ڏني ھڪ مخالف مسئلي جي حل جي : ھن بندوبست ڪيو ھڪ شيء جي صورت کي ڏيکارڻ جو پنهنجي نظر ايندڙ اسپيڪٽرم جي بنياد تي ـ
ڪونوپلايا مورس - ٿارني ورم ھول وارو گول دائري وارو ڊولائتو ھڪ مئٿميٽيڪس جو ماڊل کنيو-- بليڪ ھول جو ھڪ قسم جيڪو اسپيس ۽ ٽائيم ۾ ٻن نڪتن کي ملائي ٿو ۽ ٿيوريٽيڪلي انهن جي وچ ۾ حرڪت پڻ مھيا ڪري ٿوـ پوء ھن ورم ھول جي باٽل نيڪ (بوتل جي ڳچي) کي بيان ڪرڻ جي لاء مئٿميٽڪس جي ھڪ موجوده ماڊل تي عمل ڪرايو +-- ورم ھول ۾ داخل ٿيڻ ۽ ٻاهر نڪرڻ جي لاء تمام سوڙهي جڳهه ـ پھريان, ھن ميٿميٽڪس جي ذريعي وضاحت ڪئي ته ڪنهن ڊولائتي ورم ھول جي شڪل ڪيئن ھجڻ گھرجي ۽ انهيء کي لھرن جي حد جي بنياد تي واضع ڪيو, ۽ ائين ئي سڏيو ويندڙ مخالف پرابلم کي حل ڪيو جنرل ٽرمس (عام شرط) ۾ ـ پوء لڳ ڀڳ ڪوانٽم مڪينيڪل ايپراڪسيميشن (ڪوانٽم مڪينيڪس جي لڳ ڀڳ) کي استعمال ڪندي , ھن ھڪ مساوات جوڙي ته جيئن جيوميٽريڪل شڪل کي ھڪ خاص حالت ۾ ڳڻي سگهجي --- ھڪ ورم ھول جي ـ
ڪونوپلايا ٻڌايو ته عام حالتن ۾ ھڪ ڪوانٽم مڪينيڪل ايپروچ جيوميٽريڪل شڪل واري ھڪ ورم ھول جي ڪيترن ئي حلن ڏانهن وٺي وڃي ٿي ـ اسان جو ڪم ڪيترن ئي طريقن سان وڌي سگهي ٿو ـ پھريون ته وڏن فارمولن کان لنوائڻ , اسان صرف اليڪٽرو ميگنيٽڪ ميدانن کي غور ھيٺ آڻيون ـ اسان جي مستقبل واري ڪم وارن ٻين ميدانن ۾ اسان ساڳي ئي ايپروچ جي ماتحت ڪم ڪيون ـ اسان جا نتيجا گول ڦرندڙ ورم ھول تي پڻ لاڳو ٿئي ساڳي طرح سان, اھو مھيا ڪيو ته اھي ڪافي ڊولائتا آهن ـ
No comments:
Post a Comment