پلاٽليٽس

پلاٽليٽس

”امتياز علي“

پلاٽليٽس، جنهن کي ٿمبيڪائٽس بہ چيو ويندو آهي، رت ۾ سڀ کان ننڍي جيوگهرڙي جو قسم آهي. ٻين اهم رت جي جزن ۾ پلازما، اڇي رت جا خليا، ۽ ڳاڙهي رت جا خليا شامل آهن. پليٽ ليٽيٽ جي بنيادي تقريب رت جي پُٺن جي عمل ۾ مدد ڪرڻ آهي. جڏهن چالو ٿي وڃي تہ، هي خليا رت ۾ رت جي وهڪري کان رت جي وهندڙ کي روڪڻ جي لاءِ هڪ ٻئي تي عمل ڪندا آهن. ڳاڙهي رت جا خليا ۽ اڇي رت جي خلين جي طرح، پليٽليٽ هڏي ميرو اسٽيم خلين خلين مان تيار ٿيندا آهن. پليٽ ليٽين مقرر ٿيا آهن ڇو تہ خوردني پليٽيليٽ ننڍي پليٽين جهڙا مائڪروسافٽ جي تحت ڏسندا آهن.

چالو پليٽيٽس. ڪريڊٽ: اسٽيو جيسميسيسر/ ايس پي ايل/ گيٽي اميجز

پلاٽين هڏي ميرو جي خلين مان ميگا اڪريٽوائٽس جو نالو ڏنو ويندو آهي. (Megakaryocytes) تمام وڏا خليات آهن جيڪو پليٽليٽ ٺاهڻ جي لاءِ ٽُڪڙن ٽُڪڙن ۾ ڦهلائيندا آهن. هي جيوگهرڙي جي ٽُڪڙن ۾ ڪا بہ نيوڪليو نہ آهي پر هن ۾ ڍانچا بہ شامل هوندا آهن. گرينون جا گهر پروٽين جيڪي رت جي وهڪري ۾ رت ۽ مهر کي سيل ڪرڻ جي لاءِ ضروري آهن. هڪ ميگااڪريوٽي 1000 کان 3000 پليٽ ليٽين ڪٿي بہ پيدا ڪري سگهي ٿو. پليٽليون کي رت جي چوڪيداري ۾ تقريبن 9 کان 10 ڏينهن تائين گردش هوندي آهي. جڏهن هو پراڻا ۽ خراب ٿي ويندا آهن، تہ هو پهريان کان گردش کان هٽايو ويندو آهي. پراڻين خلين جون لهرون فلٽر رت نہ خالي ڇڙو ڪندو آهي، بلڪي هي چست ڳاڙهي رت جي خلين، پليٽليٽ ۽ اڇي رت جي خلين کي بہ ذخيرو ڪندو آهي. اهڙين صورتن ۾ جتي رت ۾ رت جو وهڪرو ٿيندو آهي، پليٽليٽ، ڳاڙهي رت جا خليا ۽ ڪجھ اڇي رت جا خليا (ميڪروفيس) ڦهلجندا آهن. هي خلين ئ رت کي هٽائڻ ۾ مدد ڏيندا آهن، رت جي نقصان جي لاءِ معاوضو ڏيندا آهن ۽ انفيڪٽو ايجنٽن جهڙا بيڪٽيريا ۽ وائرسن سان وڙهندا آهن.

پليٽيٽ فنڪشن

رت جي گھٽتائي جو ڪردار رت جي وهڪري کي رت جي نقصان کي روڪڻ جي لاءِ روڪڻ آهي. عام حالتن جي تحت، پليٽ ليٽين هڪ غير چست حالت ۾ رت جي ٿاون جي ذريعي منتقل ٿيندا آهن. غير چست پليٽيليٽس هڪ عام پليٽ جي طرح شڪل آهي. جڏهن رت جي ٿانءُ ۾ هڪ وقفو موجود آهي تہ، پليٽليٽ رت ۾ ڪجھ جي موجودگي جي طرف کان چالو ٿي وينديون آهن. هي انوڪول رت جي ٿانءُ (Endothelial) خلين جي طرف کان خوفيا آهن. چست پليٽليٽ پنهنجي شڪل کي تبديل ڪندا آهن ۽ سيل کان وڌارو ڪندي ڊگهي آڱر جيان  ترقي سان گڏ الهائي پري ٿيندا آهن. هو بہ چپچپا ٿي ويندا آهن ۽ هڪٻئي سان گڏ هلندا آهن ۽ ٿانون ۾ ڪنهن بہ بريڪ پلڳ ڪرڻ جي لاءِ رت جا ٿانءُ سطحن تي هوندا آهن. چالو پليٽيليٽس ڪيميڪلز جاري ڪندا آهن جيڪو رت پروٽين فببيوجن کي فببين ۾ تبديل ڪرڻ جي وجھ سان ٿينديون آهن. فلبين هڪ ڍالي پروٽين آهي جنهن ۾ وڏا ، مصنوعي زنجيرن جي ترتيب هوندي آهي. جيئن تہ فبرين انگن کي جمع ڪندا آهن، هو هڪ وڏو ، چپچپا فريبس ميش ٺاهيندا آهن جيڪي نيٽ ورڪ پليٽليٽ، ڳاڙهي رت جا خليا، ۽ اڇي رت جا خليا آهن. پليٽليٽ چالو ڪرڻ ۽ رت جي ڳڻپ جي عمل کي هڪ ڪلٽ بنائڻ جي لاءِ ملي ڪري ڪم ڪندا آهن. پليٽليٽس سگنل بہ جاري ڪيا آهن جيڪي رت جي پلازما ۾ وڌيڪ پليٽ ليٽائل کي نقصانڪار سائٽ تي سڏڻ، رت جي وهڪرن کي روڪڻ، ۽ اضافي ڪلٽنگ عمل کي چالو ڪرڻ ۾ مدد ملندي آهي.

پليٽليٽ جي ڳڻپ

رت جي ڳڻپ جو رت ڳاڙهي رت جا خليا، اڇي رت جي خلين ۽ رت ۾ پليٽ ليٽيٽون جي تعداد اي ٽي جي پيمائش ڪندي آهي. عام پليٽليٽ جو شمار رت جي مائڪروٽرٽر في 150،000 کان 450،000 پليٽليٽ آهي. هڪ پليٽليٽ جو شمار ٿومبڪوپيپييايا نالي حالت جي حيثيت سان ٿي سگهي ٿو. جيڪڏهن هڏي ميرو ڪافي پليٽليٽ نہ آهي يا تہ پليٽليٽ تباھ ٿي وڃي تہ ٿومبيڪيٽوپييا ٿي سگهي ٿو. رت جا مائڪرو ليٽر في 20،000 کان هيٺ پليٽليٽ خطرناڪ آهي ۽ ان جي نتيجي ۾ غير برباد ٿيڻ واري رت وهندڙ جو نتيجو ٿي سگهي ٿو. ٿومبيڪيٽوپييا جي وجھ سان ڪجھ حالتن جي وجھ سان ٿي سگهي ٿو، جنهن ۾ گڙدي جي بيماري، ڪينسر، حمل ۽ مدافعتي نظام غير معمولي شامل آهن. جيڪڏهن ڪنهن فرد جي هڏي ميرو جي خلين کي الهائي پليٽليٽ ٺاهيا ويندا آهن تہ ٿمبيڪيتيميا جي طور تي تي سُڃاتو ويندو آهي ۽ حالت جي ترقي ٿي سگهي آهي. (Thrombocythemia) سان گڏ، پليٽليٽ شمار نامعلومن جي ڪري رت جا (Microliter) في 1،000،000 پليٽ lets کان مٿي ٿي سگهي ٿو. ٿومبيڪيٽيميا خطرناڪ آهي ڇو تہ اضافي پليٽ ليٽين رت جي فراهمي کي اهم ادارن جهڙوڪ دل ۽ دماغ جي طور تي روڪي سگهون ٿا. جڏهن پليٽليٽ شمار مٿي آهن، پر ٿمبيڪيتيميا سان گڏ ڏسڻ شمارن جي طور تي وڌيڪ ناهي، ٿمبيڪيوٽاسس جي حثيت کان ٻئي شرط تيار ٿي سگهي ٿي. ٿمبيڪيوٽاسس غير معمولي هڏي ميرو جي وجھ سان ناهي ٿيندو پر بيماري، انميا يا انفيڪشن جهڙي بيماري يا ٻي حالت جي موجودگي سان. 

ٿمبيڪيوٽاسس تمام گهٽ سنجيدگي سان ٿيندو آهي ۽ عام طور تي جڏهن حالتون سٺيون ٿينديون آهن تہ بهتر ٿيندو آهي...!!