ملاپ - جين (13)

ملاپ ۔ جین (13)

جینیات ۾ هڪ صدي جي تحقيق ان تي ٿي تہ جاندارن کان نڪرڻ وارو اڳيون جاندار ساڳيا ئي ڇو هوندا آهن؟ اسپرم ۽ بيضو ملي ڪري وارثتي معلومات سان اڳيئن نسل ڪيئن بڻائيندا آهن؟ وارثت کان جين جي منتقلي سان مينڊيل جو سوال تہ حل ٿي ويو پر ڊارون جي ڳجهارت هي هئي تہ آخر ٻار والدين کان مختلف ڇو هوندا آهن؟ 

فطرت  ۾ انجو هڪ طريقو تہ ميوٽيشن ڦير گهير جو آهي، ڊي اين اي جو ڪو اکر بدلجي ويو، ان سان پروٽين جو اسٽرڪچر بدلجي ويو، ان سان انجو فنڪشن بدلجي ويو، ميوٽيشن ڦير گهير ڪنھن ڪيميڪل يا ايڪسري جي سبب سان پهچڻ وارو نقصان  سان ٿي سگهي ٿي يا ڪاپي بڻجندي وقت ٿيڻ واري غلطي سان، پر انجو هڪ ٻيو طريقو بہ آهي، جينياتي انفارميشن جو ڪروموزوم جي وچ مٽاسٽا ٿيندو آهي، والد ۽ والدھ جي جين جو ملاپ ٿيندو آهي، هي بہ هڪ طرح جي ميوٽيشن ڦير گهير آهي جنھن ۾ جينياتي مادي جا ٽڪڙا ڪروموزوم جي وچ مٽاسٽا تبديلي ڪندا آهن 

هي گهڻي خاص حالتن ۾ ٿيندو آهي، پهريون ان وقت جڏهن سپرموجينيسس ۽ اووجينيس ٿيڻ لڳندو آهي، ان وقت خليو جين جي لاءِ کيڏڻ جو ميدان بڻجي ويندو آهي، والد ۽ والدھ جي ڪروموزوم جا جوڙا هڪٻئي سان ملندا آهن ۽ جينياتي انفارميشن جو مٽاسٽا ڪندا آهن، ڪروموزوم جي جوڙن جي وچ ٿيڻ وارو هي راند ري ڪمبينيشن ميل آهي، جين جي ڪمبينيشن ميلاپ ۽ پوءِ انھن جا ڪمبينيشن ميلاپ 

ٻيو هي ان وقت ٿيندو آهي، جڏهن ڊي اين اي کي نقصان پهچي وڃي، مثال، ايڪسري مان ڊي اين اي زخمي ٿي ويو، انجي انفارميشن خطري ۾ آهي، ان جين کي جڙوا ڪاپي ساٿي ڪروموزوم کان حاصل ڪري وٺي ويندي آهي، والدھ جي ڪاپي جو حصو والد جي ڪاپي سان گڏ ملي ويندو آهي ۽ هائبرڊ جين بڻجي ويندي آهي

پر نقصان جي خبر ڪيئن پوندي آهي؟ هي ڪمال ڊي اين اي جي ٻن تارن جو آهي، انهن کي هڪٻئي جو عڪس ٿيڻو آهي، پروٽين انجي نگراني ڪندا آهن، ان عمل کي ڪوآرڊينيشن ڪندا آهن، نقصان واري تار کي صحيح تار جي مدد سان مرمت ڪري ڇڏيندا آهن، انفارميشن، گم ناهي ٿيندي، صحيح ڪئي ويندي آهي 

ريگوليشن، رپيلي ڪيشن ۽ ري ڪمبينيشن، جين فزيولوجي جي انهن ٽنهي خاصيتن جو تابع ڊي اين اي جي ماليڪيولر اسٽرڪچر تي آهي، ريڪاري چڪري ڏاڪڻ جو بناوت جينياتي فزيولوجي جي ٽنهي وڏن مسئلن کي حل ڪري ڇڏيندو آهي، هڪئي ٿيم جي الڳ ويري ايشن جي وسيلي، جيئن تہ سيزان جن چيو هو” پڪاسو وٽ برش هي تہ هو پر ڇا اهو شاندار برش هو“ ايئن ئي چئجي سگهجي ٿو تہ ڊي اين اي هڪ ڪيميڪل هي تہ آهي پر ڇا هي شاندار ڪيميڪل آهي، ان ماليڪيول تي هڪ پوسٽ هيٺان کان

بائيولوجي ۾ سائنسدانن جا ٻہ ڪيمپ رهيا آهن، اناٽومسٽ ۽ فزيولوجسٽ، اناٽومسٽ اها وضاحت ڪندا آهن تہ ميٽيريل ڇا آهي، بناوت ڇا آهي، جسم جا حصا ڇا آهن، شيون ڇا آهن، فزيولوجسٽ جي توجھ انھن تي هوندي آهي تہ هي بناوت ۽ هي حصا هڪٻئي سان ملي ڪري فنڪشن ورڪ ڪيئن فعال ڪندا آهن، شيون ڪم ڪيئن ڪنديون آهن 

مينڊيل جين جا اناٽومسٽ هئا، مورگن، ايوري،واٽسن ڪري وغيرھ جن انھن جو ڪم پڙاهيو ۽ ڊي اين اي جي اسٽرڪچر جو پتو ڏنو، انکان پوءِ جين جي فزيولوجي تي توجھ وڌيڪ رهي، هي ريگوليٽ ڪيئن ٿيندي آهي، کلندي ۽ بند ڪهڙن اشارن تي ٿينديون آهن، وقت جي جڳھ تي انهن جو فنڪشن ڇا آهي، خليا ۽ جاندار ڪيئن انجي ڪاپي بڻائيندا آهن، انفارميشن جو مٽاسٽا نسلن ۾ هوندو آهي 

هيومن بائيولوجسٽ جي لاءِ انهن دريافتن گهڻي وڌيڪ مدد ڪئي، ميٽيريل کان ميڪينڪس تائين، جينز ڇا آهن سان جينز ڇا ڪندا آهن جي سوال تائين. جين، انساني فزيولوجي ۽ پٿولوجي جون ڪڙيون ملنديون ويون،”هڪ بيماري جو واسطو ضروري ناهي تہ جين جي بدلڻ سان ٿئي، هي جين ريگوليشن جي خرابي بہ ٿي سگهي ٿي، سوئچ صحيح وقت تي کلندا يا بند ناهين ٿيندا“ هڪ خلي مان گهڻائي گهرڙي جاندار ڪيئن ريڪور ٿي ويندو آهي.“ ”ورڇ جي عمل جي وچ ڪيئن ميٽابولڪ بيماري يا هڪ تباھ ٿيل دماغي عارضو پيدا ڪرڻ واري خرابي ٿي سگهي ٿي.“  ”والدين ۽ ٻارن ۾ مشابهت ڇو ۽ فرق ڇو، فيملي خالي شوشل ۽ ڪلچرل نيٽ ورڪ ونڊ ناهي ڪندي، جينياتي نيٽ ورڪ بہ ڪندي آهي“. 

جنهن طرح اڻويھ صدي ۾ انساني اناٽومي ۽ فزيولوجي ويهي صدي جي ميڊيسن جي بنياد رکي، ان طرح جين جي اناٽومي ۽ فزيولوجي نئي طاقتور بائيولوجيڪل سائنس جي، اچڻ وارين ڏهاڪن ۾ ان انقلابي سائنس ساڌي جاندارن کان ڳجهن جاندارن تائين جو سفر ڪيو، جين جي ريگوليشن، ري ڪمبي نيشن، ميوٽيشن ڦير گهير، مرمت... سائنيسي رسالن کان نڪري ڪري مينڊيل جي خلاصي جي ڪتابن تائين پهتي ۽ سوسائٽي ۽ ڪلچر جي گهريون بحثون شروع ڪيون، نئي سائنس انکي دريافت ڪرڻ جي پويان هئي تہ جين جي اناٽومي ۽ فزيولوجي انسان ۾ ڪيئن تبديل ٿيندي آهي؟ انجي بيماري، سڃاڻپ، ۽ قسمت ۾؟ 

هلندڙ....

 لسانیات کان موسیقيءَ تائين ۔ دنیا جو سڀ کان شاندار مالیڪیول

https://www.facebook.com/groups/ScienceJeDuniya/permalink/2712368012378606/

زندگي جو دائرو - ٽي اصول - جين (12)

https://www.facebook.com/groups/ScienceJeDuniya/permalink/2710615185887222/