2025ع ۾ ادب جو نوبل انعام اثرائتي ۽ بصيرت سان ڀرپور فن جي تخليقي ڪم لاءِ ڏنو ويو
”دريا خان سنڌي”
هن سال جو ادب جو نوبل انعام هنگري جي ليکڪ لاسزلو ڪراسناهوڪائي (László Krasznahorkai) کي ڏنو ويو آهي، هن جي اثرائتي ۽ بصيرت سان ڀرپور تخليقي ڪم لاءِ، جيڪو تباهيءَ جي دهشت جي وچ ۾ بہ فن جي طاقت کي ٻيهر ثابت ڪري ٿو.
لاسزلو ڪراسناهوڪائي جو جنم 1954ع ۾ ڏکڻ اوڀر هنگري جي ننڍڙي ڳوٺ جيولا (Gyula) ۾ ٿيو، جيڪو رومانيا جي سرحد جي ويجهو آهي. اهڙي ئي پري واري ڳوٺاڻي علائقي ۾ سندس پهريون ناول ‘شيطان تانگو’ (Sátántangó) جو منظر بہ جڙيل آهي، جيڪو 1985ع ۾ ڇپيو (انگريزي ترجمو 2012ع) ۽ هنگريءَ ۾ هڪ ادبي ڌماڪو بڻجي ويو.
هي ناول ڪميونزم جي زوال کان ٿورو اڳ هنگريءَ جي ڳوٺاڻي علائقي ۾ هڪ ڇڏيل گڏيل فارم تي رهندڙ مفلس ماڻهن جي زندگيءَ کي انتهائي گهري ۽ علامتي انداز ۾ پيش ڪري ٿو. هن بيابان ۾ سڪون ۽ انتظار جو عالم آهي، جيستائين ٻن پراسرار شخصيتن ايريمياش (Irimiás) ۽ سندس ساٿي پيٽرينا (Petrina)، جن کي سڀ مئل سمجهندا هئا، اوچتو ظاهر ٿين ٿا. مقامي رهاڪو انهن کي اميد يا قيامت جي پيغامبرن طور ڏسن ٿا.
ناول جي عنوان ۾ موجود “شيطاني” عنصر انهن جي غلام جهڙي اخلاقيت ۽ ايريمياش جي ٺڳيءَ واري فريب ۾ ظاهر ٿئي ٿو، جيڪو جيترو اثرائتو آهي اوترو ئي ڌوڪيباز بہ. آخرڪار سڀ ڪردار پنهنجي ئي اميدن ۾ الجهي وڃن ٿا. ناول جو شروعاتي قول ڪافڪا جي هڪ جملو آهي تہ.
”ان حالت ۾، مان انهيءَ شيءِ کي انتظار ڪندي وڃائي ويهندس.“
هي ناول پوءِ 1994ع ۾ نامور ڊائريڪٽر بيلا تَر (Béla Tarr) سان گڏجي هڪ گهڻي منفرد فلم جي صورت ۾ پيش ڪيو ويو.آمريڪي نقاد سوزن سانٽاگ (Susan Sontag) جلدي ئي ڪراسناهوڪائي کي ”قيامت جو ماسٽر“ قرار ڏنو، جڏهن هن سندس ٻيو ناول”مزاحمت جي اداسي“ (Az ellenállás melankóliája, 1989; The Melancholy of Resistance, 1998) پڙهيو. هن ڪتاب ۾، جيڪو ڪارپيٿين واديءَ ۾ هڪ ننڍڙي شهر ۾ پيش ايندڙ خوفناڪ ۽ وهمي فضا تي ٻڌل آهي، جيڪا صورتحال وڌيڪ شدت اختيار ڪري ٿي.
No comments:
Post a Comment