رت جا گروپ Blood groups
"دريا خان سنڌي"
ھن وقت انساني رت جون 30 مختلف درجہ بنديون ٿي سگھن ٿيون جنھن ۾ روزانو زندگي ۾ ABO ۽ Rh يعني Rehsus سرشتا سڀ کان گهڻو استعمال ٿين ٿا. ABO سرشتي ۾ رت جا چار گروپ ٿين ٿا جنھن ۾ AB, B, A ۽ O آھن جڏھن تہ آر ايڇ اجسا Rh antiboy سرشتو انهن چارن گروپ کي Positive ۽ Negative ۾ ورهائي ڇڏي ٿو جنهن سان هي 8 گروپ ٺهن ٿا.
اي بي او ABO سرشتو :
بلڊ گروپ جو دارومدار رت جي ڳاڙهن خلين A ۽ B اڄڻن antigen جي موجودگي يا غير موجودگي تي ٿيندو آهي. اينٽي جن antigen لاءِ لفظ اميونوجن immunogen بہ استعمال ٿيندو آهي. اميونوجن immunogen سان مراد ڪو بہ اهڙو سالمو آهي جيڪو جسم ۾ داخل يا پيدا ٿئي تہ اهو جاندار جي جسم ۾ هڪ غير هجڻ جو احساس اجاڳر ڪندو آهي ۽ ان کي غير ۽ خطرناڪ سمجهندي جسم جو مدافعتي نظام متحرڪ ٿي ڪري ان خلاف وڙهڻ ۽ انکي ختم ڪرڻ لاءِ اهڙا جسم ٺاهي ٿو جن کي اجسا antibodies چئبو آهي.
*جن ماڻهن جو رت گروپ اي A هجي ٿو انهن جي رت جي ڳاڙهن گهرڙن RBC تي A اڄڻا antigen موجود ٿين ٿا جڏهين تہ انهن جي پلازما ۾ اينٽي بي anti-B اجسا antibody پاتا وڃن ٿا جيڪي حاملا ماءُ کان انجي ٻار تائين نٿا پهچن.
*جن ماڻهن جو جو بلڊ گروپ B هجي ٿو انجو رت جي ڳاڙهن خلين RBC ۾ anti-B اينٽي جن اڄڻا antigen پاتا وڃن ٿا جڏهن تہ انهن جي پلازم ۾ اينٽي anti-A اينٽي باڊي antibody پاتا وڃن ٿا جيڪي حاملا ماءُ انجي ٻار تائين نٿا پهچي سگھن.
٭جن ماڻهن جو بلڊ گروپ AB هجي ٿو انھن جي رت جي ڳاڙهن خلين RBC تي A ۽ B ٻئي اڄڻا antigen پاتا وڃن ٿا جڏهن تہ انهن جي پلازما ۾ ٻئي اجسا antibody نٿا پاتا وڃن.
٭جن ماڻهن جو بلڊ گروپ O هجي ٿو انهن جي رت جي ڳاڙهن خلين RBC تي ٻئي اڄڻا antigen نٿا پاتا وڃن
جڏھن تہ انهن جي Plasma پرٿ ۾ ٻئي اجسا antibody جسم روڪ پاتا وڃن ٿا.
اینٽيA :
اجسا Antibody رت جي انهن ڳاڙهن خلين RBC تي عمل ڪندا آهن جن تي A اڄڻا antigen پاتا وڃن ٿا ۽ انهن جي باهمي چپڪ Agglutinate ڌار ٿيڻ جو سبب بنجي ٿي، انهي طرح اجسا بي Antibody B بلڊ گروپ B جي ڳاڙهن خلين جا دشمن هجن ٿا.
سرشتو آر ايڇ روڪ اجسا Rh يا Rhesus :
*جن ماڻهن جو بلڊ گروپ Positive هجي ٿو انهن جي رت
جي ڳاڙهن خلين RBC تي Rhesus اينٽي جن antigen پاتا وڃن ٿا جڏهن تہ انهن جي پرٿ Plasma ۾ اينٽي Rhesus اجسا antibody نٿا پاتا وڃن
*جن ماڻهن جا بلڊ گروپ negative هجن ٿا انهن جي رت جي ڳاڙهن خلين RBC تي Rhesus اڄڻو Antigen نٿو هجي ۽ انهن جي پلازما ۾ بہ اينٽي Rhesus اينٽي باڊي antibody نٿا پاتا وڃن يعني اينٽي Rhesus اينٽي باڊي قدرتي Natural اينٽي باڊي نٿا هجن
انهي ڪري جيڪڏهن ڪنھن negative ماڻهو کي پھرين دفعو Positive رت جي لڳي وڃي رت جو ري ايڪشن نٿو ٿئي پر ان شخص ۾ اينٽي Rhesus اينٽي باڊي Antibody ٺھي وڃن ٿا جيڪي آئيندي واڌو خون لڳائڻ سان موت مار ري ايڪشن ڪري سگهن ٿا
سسٽم ۽ حمليا Rh antiboy آر ايڇ اجسا يا Rhesus :
هڪ Positive بلڊ گروپ جي عورت جي حمل ۾ ٻار کي ڪو خطرو نٿو هجي.
هڪ Negative بلڊ گروپ جي عورت جي پھرئين حمل ۾ ٻار کي ڪو خطرو نٿو ٿئي چاھي اھو Positive بلڊ گروپ جو ٻار هجي يا Negative جو پر جڏهن هڪ Negative بلڊ گروپ جي حاملا عورت Positive بلڊ گروپ جي ٻار کي جنم ڏئي ٿي تہ زچگي دوران ٻار جا ڪجھ ڳاڙها خليا ماءُ جي رت جي دوري ۾ شامل ٿي ڪري ماءُ ۾ اينٽي Rhesus اجسي antibody ٺاهڻ جو سبب ٿين ٿا جيڪي حاملا ماءُ کان ان جي ٻار تائين پهچي سگھجن ٿا ۽ مستقبل ۾ ٿيندڙ حمل جي دوران ماءُ جي جسم ۾ پرورش پائيندڙ ٻار جي ڳاڙهن گهرڙن کي ٽوڙڻ ۽ حمل ضائع ٿيڻ جو ڪارڻ بڻجڻ ٿا.
انهي ڪري negative بلڊ گروپ جي عورت جيڪڏهن Positive بلڊ گروپ جي ٻار کي جنم ڏئي تہ انهيءَ کي جلد کان جلد اينٽي Rhesus اجسي Antibody جو انجيڪشن مثلن RHEOGRAM لڳايو ويندو آهي جيڪو ماءُ جي رت ۾ داخل ٿيندڙ ٻار جي ڳاڙهن خلين کي تباھ ڪري ٿو ڇڏي ۽ ماءُ جي جسم ۾ پاڻ اينٽي Rhesus اجسي Antibody ٺاهڻ جي ضرورت نٿي رهي اھڙي طرح مستقبل ۾ ٿيندڙ حمل جي دوران ان ماءُ جي جسم ۾ پيدا ٿيندڙ ٻار کي خطرو نٿو رهي.
جيڪڏهن positive بلڊ گروپ جي ٻار جي پيدائش کانپوءِ negative بلڊ گروپ جي عورت کي هي اينٽي Rhesus اجسي Antibody جو انجيڪشن نہ لڳي تہ ان جي هر اڳئين Positive بلڊ گروپ جي ٻار جو حمل دوران مرڻ جو خطرو وڌندو ويندو.
ڪاٽو بلڊ گروپ جي عورتن جي لاءِ بھتر آھي تہ اھي ڪاٽو Negative بلڊ گروپ جي ڪنھن مرد سان شاديءَ ڪن، انهيءَ طرح ٻار بہ Negative بلڊ گروپ جا ٿيندا ۽ حمل جي خطرن کان محفوظ رهندا
خون جي منتقلي Transfusion :
جڏھن ڪنھن مريض کي رت ڏنو ويندو آهي تہ مريض جي پنهنجي اينٽي باڊي ۽ منتقل ٿيل ڳاڙهن خلين جي درميان
ري ايڪشن جو خطرو وڌي وڃي ٿو جڏهن تہ مريض جي پنهنجي ڳاڙهن خلين ۽ منتقل ٿيل اجسن جي وچ ري ايڪشن جو خطرو گهڻو گهٽ ٿي ٿو. ائين تہ هر مريض کي اُهو ماڻهو رت ڏيندو آهي جھڙو ان جو پنهنجو رت ھوندو آھي پر ڪڏھن ڪڏھن ان مريض جي گروپ جو رت دستياب نہ هجي تہ ٻئي گروپ جو رت بہ احتياطن سان ڏئي سگهجي ٿو پر ان جا ڪجھ قائدا آهن.
اي A :
گروپ جا ماڻھو گروپ B بي کي ۽ B بي گروپ جا ماڻھو گروپ A اي کي رت نٿو ڏئي سگهي ۽ نہ ئي وٺي سگهن ٿا.
ڪاٽو Negative :
گروپ جي مريض کي positive گروپ جو رت ناهي ڏنو ويندو پر positive کي نيگيٽو جو رت ڏيئي سگهجي ٿو.
اي بي AB :
گروپ جو مریض ٻئي گروپ جي ماڻهن کان رت وٺي سگهجي ٿو پر انهن کي پاڻ رت ڏيئي نٿو سگهي.
او O :
گروپ جا ماڻهوءَ ٻئي گروپ وارن کي رت پنهنجو ڏئي سگهن ٿا پر پاڻ ٻئي ڪنهن گروپ جو رت قبول نٿا ڪري سگهن يعني O او گروپ جي مريض کي صرف O گروپ جو ئي رت لڳي سگهي ٿو.
Anti مخالف ۔ روڪ ۔ ا
Body جسو ۔ جسم
Antibody اجسو ۔ جسم روڪ
Anti مخالف ۔ روڪ ۔ ا
Gen ڄڻڻ ۔ ڄمڻ
Antigen اڄڻا ۔ اڄما ۔ ڄم روڪ ۔ ڄم روڪيندڙ
"دريا خان سنڌي"
ھن وقت انساني رت جون 30 مختلف درجہ بنديون ٿي سگھن ٿيون جنھن ۾ روزانو زندگي ۾ ABO ۽ Rh يعني Rehsus سرشتا سڀ کان گهڻو استعمال ٿين ٿا. ABO سرشتي ۾ رت جا چار گروپ ٿين ٿا جنھن ۾ AB, B, A ۽ O آھن جڏھن تہ آر ايڇ اجسا Rh antiboy سرشتو انهن چارن گروپ کي Positive ۽ Negative ۾ ورهائي ڇڏي ٿو جنهن سان هي 8 گروپ ٺهن ٿا.
اي بي او ABO سرشتو :
بلڊ گروپ جو دارومدار رت جي ڳاڙهن خلين A ۽ B اڄڻن antigen جي موجودگي يا غير موجودگي تي ٿيندو آهي. اينٽي جن antigen لاءِ لفظ اميونوجن immunogen بہ استعمال ٿيندو آهي. اميونوجن immunogen سان مراد ڪو بہ اهڙو سالمو آهي جيڪو جسم ۾ داخل يا پيدا ٿئي تہ اهو جاندار جي جسم ۾ هڪ غير هجڻ جو احساس اجاڳر ڪندو آهي ۽ ان کي غير ۽ خطرناڪ سمجهندي جسم جو مدافعتي نظام متحرڪ ٿي ڪري ان خلاف وڙهڻ ۽ انکي ختم ڪرڻ لاءِ اهڙا جسم ٺاهي ٿو جن کي اجسا antibodies چئبو آهي.
*جن ماڻهن جو رت گروپ اي A هجي ٿو انهن جي رت جي ڳاڙهن گهرڙن RBC تي A اڄڻا antigen موجود ٿين ٿا جڏهين تہ انهن جي پلازما ۾ اينٽي بي anti-B اجسا antibody پاتا وڃن ٿا جيڪي حاملا ماءُ کان انجي ٻار تائين نٿا پهچن.
*جن ماڻهن جو جو بلڊ گروپ B هجي ٿو انجو رت جي ڳاڙهن خلين RBC ۾ anti-B اينٽي جن اڄڻا antigen پاتا وڃن ٿا جڏهن تہ انهن جي پلازم ۾ اينٽي anti-A اينٽي باڊي antibody پاتا وڃن ٿا جيڪي حاملا ماءُ انجي ٻار تائين نٿا پهچي سگھن.
٭جن ماڻهن جو بلڊ گروپ AB هجي ٿو انھن جي رت جي ڳاڙهن خلين RBC تي A ۽ B ٻئي اڄڻا antigen پاتا وڃن ٿا جڏهن تہ انهن جي پلازما ۾ ٻئي اجسا antibody نٿا پاتا وڃن.
٭جن ماڻهن جو بلڊ گروپ O هجي ٿو انهن جي رت جي ڳاڙهن خلين RBC تي ٻئي اڄڻا antigen نٿا پاتا وڃن
جڏھن تہ انهن جي Plasma پرٿ ۾ ٻئي اجسا antibody جسم روڪ پاتا وڃن ٿا.
اینٽيA :
اجسا Antibody رت جي انهن ڳاڙهن خلين RBC تي عمل ڪندا آهن جن تي A اڄڻا antigen پاتا وڃن ٿا ۽ انهن جي باهمي چپڪ Agglutinate ڌار ٿيڻ جو سبب بنجي ٿي، انهي طرح اجسا بي Antibody B بلڊ گروپ B جي ڳاڙهن خلين جا دشمن هجن ٿا.
سرشتو آر ايڇ روڪ اجسا Rh يا Rhesus :
*جن ماڻهن جو بلڊ گروپ Positive هجي ٿو انهن جي رت
جي ڳاڙهن خلين RBC تي Rhesus اينٽي جن antigen پاتا وڃن ٿا جڏهن تہ انهن جي پرٿ Plasma ۾ اينٽي Rhesus اجسا antibody نٿا پاتا وڃن
*جن ماڻهن جا بلڊ گروپ negative هجن ٿا انهن جي رت جي ڳاڙهن خلين RBC تي Rhesus اڄڻو Antigen نٿو هجي ۽ انهن جي پلازما ۾ بہ اينٽي Rhesus اينٽي باڊي antibody نٿا پاتا وڃن يعني اينٽي Rhesus اينٽي باڊي قدرتي Natural اينٽي باڊي نٿا هجن
انهي ڪري جيڪڏهن ڪنھن negative ماڻهو کي پھرين دفعو Positive رت جي لڳي وڃي رت جو ري ايڪشن نٿو ٿئي پر ان شخص ۾ اينٽي Rhesus اينٽي باڊي Antibody ٺھي وڃن ٿا جيڪي آئيندي واڌو خون لڳائڻ سان موت مار ري ايڪشن ڪري سگهن ٿا
سسٽم ۽ حمليا Rh antiboy آر ايڇ اجسا يا Rhesus :
هڪ Positive بلڊ گروپ جي عورت جي حمل ۾ ٻار کي ڪو خطرو نٿو هجي.
هڪ Negative بلڊ گروپ جي عورت جي پھرئين حمل ۾ ٻار کي ڪو خطرو نٿو ٿئي چاھي اھو Positive بلڊ گروپ جو ٻار هجي يا Negative جو پر جڏهن هڪ Negative بلڊ گروپ جي حاملا عورت Positive بلڊ گروپ جي ٻار کي جنم ڏئي ٿي تہ زچگي دوران ٻار جا ڪجھ ڳاڙها خليا ماءُ جي رت جي دوري ۾ شامل ٿي ڪري ماءُ ۾ اينٽي Rhesus اجسي antibody ٺاهڻ جو سبب ٿين ٿا جيڪي حاملا ماءُ کان ان جي ٻار تائين پهچي سگھجن ٿا ۽ مستقبل ۾ ٿيندڙ حمل جي دوران ماءُ جي جسم ۾ پرورش پائيندڙ ٻار جي ڳاڙهن گهرڙن کي ٽوڙڻ ۽ حمل ضائع ٿيڻ جو ڪارڻ بڻجڻ ٿا.
انهي ڪري negative بلڊ گروپ جي عورت جيڪڏهن Positive بلڊ گروپ جي ٻار کي جنم ڏئي تہ انهيءَ کي جلد کان جلد اينٽي Rhesus اجسي Antibody جو انجيڪشن مثلن RHEOGRAM لڳايو ويندو آهي جيڪو ماءُ جي رت ۾ داخل ٿيندڙ ٻار جي ڳاڙهن خلين کي تباھ ڪري ٿو ڇڏي ۽ ماءُ جي جسم ۾ پاڻ اينٽي Rhesus اجسي Antibody ٺاهڻ جي ضرورت نٿي رهي اھڙي طرح مستقبل ۾ ٿيندڙ حمل جي دوران ان ماءُ جي جسم ۾ پيدا ٿيندڙ ٻار کي خطرو نٿو رهي.
جيڪڏهن positive بلڊ گروپ جي ٻار جي پيدائش کانپوءِ negative بلڊ گروپ جي عورت کي هي اينٽي Rhesus اجسي Antibody جو انجيڪشن نہ لڳي تہ ان جي هر اڳئين Positive بلڊ گروپ جي ٻار جو حمل دوران مرڻ جو خطرو وڌندو ويندو.
ڪاٽو بلڊ گروپ جي عورتن جي لاءِ بھتر آھي تہ اھي ڪاٽو Negative بلڊ گروپ جي ڪنھن مرد سان شاديءَ ڪن، انهيءَ طرح ٻار بہ Negative بلڊ گروپ جا ٿيندا ۽ حمل جي خطرن کان محفوظ رهندا
خون جي منتقلي Transfusion :
جڏھن ڪنھن مريض کي رت ڏنو ويندو آهي تہ مريض جي پنهنجي اينٽي باڊي ۽ منتقل ٿيل ڳاڙهن خلين جي درميان
ري ايڪشن جو خطرو وڌي وڃي ٿو جڏهن تہ مريض جي پنهنجي ڳاڙهن خلين ۽ منتقل ٿيل اجسن جي وچ ري ايڪشن جو خطرو گهڻو گهٽ ٿي ٿو. ائين تہ هر مريض کي اُهو ماڻهو رت ڏيندو آهي جھڙو ان جو پنهنجو رت ھوندو آھي پر ڪڏھن ڪڏھن ان مريض جي گروپ جو رت دستياب نہ هجي تہ ٻئي گروپ جو رت بہ احتياطن سان ڏئي سگهجي ٿو پر ان جا ڪجھ قائدا آهن.
اي A :
گروپ جا ماڻھو گروپ B بي کي ۽ B بي گروپ جا ماڻھو گروپ A اي کي رت نٿو ڏئي سگهي ۽ نہ ئي وٺي سگهن ٿا.
ڪاٽو Negative :
گروپ جي مريض کي positive گروپ جو رت ناهي ڏنو ويندو پر positive کي نيگيٽو جو رت ڏيئي سگهجي ٿو.
اي بي AB :
گروپ جو مریض ٻئي گروپ جي ماڻهن کان رت وٺي سگهجي ٿو پر انهن کي پاڻ رت ڏيئي نٿو سگهي.
او O :
گروپ جا ماڻهوءَ ٻئي گروپ وارن کي رت پنهنجو ڏئي سگهن ٿا پر پاڻ ٻئي ڪنهن گروپ جو رت قبول نٿا ڪري سگهن يعني O او گروپ جي مريض کي صرف O گروپ جو ئي رت لڳي سگهي ٿو.
Anti مخالف ۔ روڪ ۔ ا
Body جسو ۔ جسم
Antibody اجسو ۔ جسم روڪ
Anti مخالف ۔ روڪ ۔ ا
Gen ڄڻڻ ۔ ڄمڻ
Antigen اڄڻا ۔ اڄما ۔ ڄم روڪ ۔ ڄم روڪيندڙ
No comments:
Post a Comment