بابل ۽ قديم يوناني فلڪيات
(دريا خان )
سورهين صدي ۾ استعمال ٿيندڙ ”اسطرلاب اوزار“ جي مدد سان سج چنڊ ۽ زمين جي مقام جي گردش جو اندازو لڳايو ويندو هئو تصوير هيٺ، سلطنت بابل جا فلڪيات دان اهوئي پھريان ماڻھون هئا جن رياضي ۽ علم جي مدد سان ان ڳالھ جو اندازو لڳايو تہ چنڊ گرهن حقيقتن هڪ تڪراري واقعو آهي ۽ ان جي پيشنگوئي ممڪن آهي سيارن جي ان چڪر کي ساروس Saros چئبو آهي بابل جي انھن فلڪيات دانن کانپوءِ قديم يونان ۽ هيلينيا جي تھذيبن ۾ فلڪيات کي هٿي ملڻ لڳي يوناني فلڪيات ۾ اڳ ۾ ئي ان ڳالھ جو خيال رکيو ويو تہ ٻيا فلڪي جسم ۽ آسماني مظاهرن کي طبعي وضاحت سان پيش ڪيو وڃي ۽ علم جي مدد سان سمجھڻ جي ڪوشش ڪئي وڃي آريستارخس ساموسي اهو پھريون يوناني فلڪيات دان هئو جنھن ٽين صدي اڳ مسيح ۾ زمين جي قطر جي ماڳ ڪئي سج ۽ چنڊ جي وٿي کي دريافت ڪيو ۽ نظام شمي لاءِ ”شمس مرڪزي“ نظريو پيش ڪيو
ٻئي صدي اڳ مسيح ۾ هيپارڪس ڦيرو دريافت ڪيو ۽ چنڊ جي قطر ۽ انجي زمين کان وٿي بہ ناپيو هيپارڪس فلڪيات ماپ لاءِ اسطرلاب نالي هڪ خاص اوزار بہ ايجاد ڪيو هيپارڪس جون اهوئي ڪاوشون اتي ئي ختم نہ ٿيو بلڪ ان اتري ڪره ۾ ٽمڪندڙ 1020 تارن جا نالا بہ لکيا اها ئي وجھ آهي جو انھن ستارن کي يوناني نالن سان ئي مختلف جڳھ تي استعمال ۾ آندو ويندو آهي پھرين صدي ۾ ايجاد ٿيندڙ انتيڪيتهرا ميڪانيا دنيا ۾ سڀ کان پهريان استعمال ٿيندڙ اوزار هئو جنھن جي مدد سان سج چنڊ ۽ زمين جي مقام جو وقت اڳ صحيح اندازو ڪنھن بہ ڏني ويندڙ تاريخ موجب لڳائجي وڃي سگھجي پيو انھي ريت خاص اوزار چوڏهين صدي ۾ ئي ڏسڻ لاءِ ملندا آهن ائين انجي دريافت سائنسدانن ۽ ماهر فلڪيات لاءِ حيران ڪندڙ پڻ آهي
No comments:
Post a Comment