ڊي اين اي ڳُجهائِي ۽ رياضي جي ٿيوري
”دريا خان“
بائيولوجي جو سڀ کان پراجيڪٽ هيومن جينوم منصوبو ٻہ هزار ٽي ۾ تيرهن سال جي عرصي کانپوءِ پورو ٿيو جنھن سان اسانکي پنهنجي زندگي جي بليوپرنٽ جو پتو پيو، اسانجو ڊي اين اي ٽي ارب لفظن تي مشتمل آهي، اسانجي جسم ۾ ٽي سو ٻاهتر کرب خليا آهن ۽ هي ٽي ارب لفظ انھن مان هر خلي ۾ آهن
جنهن طرح اسان پنهنجي ڊي اين اي مان پروگرام ٿيا آهيو، ان طرح جي زندگي جو پروگرام بہ ان طرز تي آهي، ڀلي اهوئي جراثيم هجن يا ٻوٽا، ڊي اين اي جي لمبائي جي حساب سان انسانن جو ڊي اين اي سڀ کان ڳجهو آهي، ڪيترائي جاندار اهڙا آهن جن جو ڊي اين اي اسان کان گهڻو وڌيڪ ڊگهو آهي، ڪنول جي ٻوٽي ۽ سالامينڊر جو ڊي اين اي اسان کان ڏهوڻ ڊگهو آهي، سڀ کان وڏو ڊي اين اي جاپان جي ٻيٽ تي هڪ جبل تي گل ڏيندڙ گل جو آهي جيڪو اسان کان پنجاھ سيڪڙو ڊگهو آهي
جيڪڏهن ڊي اين اي کي سڌو رکيو وڃي تہ هڪ انساني خلي ۾ انجي لمبائي ٻہ ميٽر آهي، جيڪڏهن جاپاني ٻوٽي کي ڏسون تہ ھي سو ميٽر ڊگھو آهي، هي هڪ خلي ۾ پورو ڪئين ايندو آهي؟ انجو طريقو سپر ڪوائلنگ آهي جنھن جي لاءِ پهرين تصوير ڏسو. ڊي اين اي جي اصل ڳُجهائِي هي ناهي، پر انجي ڪهاڻي کي بہ روڪي ڪري رياضي جي طرف ڏا هلون ٿا
رياضي ۾ ٽوپولوجي هڪ اهڙو شعبو آهي ۽ ان ۾ هڪ ٿيوري، ڳنڍ جي ٿيوري آهي بُوٽ جي رسي ٻڌڻ يا رسي کي جوڙڻ عام زندگي جي ڳنڍ آهن پر رياضي ۾ ڳنڍ جو ٻڌجڻ ۽ کولڻ هڪ پوري سائنس آهي، جنھن ۾ پنهنجون ٿيوريز، مسئلا، نوٽيشن ۽ ڪوڊ آهن، ڳنڍڻ جو ڪراس نمبر ۽ ڳنڍڻ جي ڪلاسفيڪيشن ڪڍڻ انجو حصو آهي، ڳنڍڻ جي ڳُجهائِي جو اندازو ان مان لڳائي وٺو جو ڳنڍڻ جي قسمون جن جو ڪراس نمبر سورهن کان گهٽ هجي، خالي انجو انگ چوڏھ لک جي ويجھو آهي ان وقت ڪلاسيفيڪيشن ٽيبل ڏسون تہ ڇھ ارب ڳنڍون ملنديون
هاڻي واپس ڊي اين اي تي، ڊي اين اي ورڇ زندگي جي ڳجھي طريقي مان آهي ۽ انجي ڳُجهائي ڳنڍ ۾ آهي، ڊي اين اي کي پنهنجو سپر ڪوائيل سان کيڏڻو آهي، ٽٽڻو آهي، ڊي اين اي جي ٻئي ٽڪڙي سان جڙيل آهي ۽ پوءِ انکي بند ٿيڻو آهي انساني ڊي اين اي ۾ انجي رفتار پنجاھ نيو ڪلوٽائيڊ في سيڪنڊ آهي ۽ هڪ وقت تي هي ورڇ ڪيترين جڳهن تي گڏ ٿيڻ شروع ٿيندي آهي، هڪ خلي ۾ ڊي اين اي جواب جو رد پورو ٿيڻ ۾ لڳ ڀڳ هڪ ڪلاڪ لڳندو آهي
انهن ڪولي بيڪٽيريان ۾ ان ورڇ جي رفتار انساني خلي کان ويھ سيڪڙو وڌيڪ آهي ۽ انجو ڊي اين اي بہ انساني خلي کان وڏو آهي ۽ ورڇ جو طريقو بہ گهڻو ڳجهو آهي ان ۾ ڊي اين اي کي ڪٽڻ وارو ٻنهي طرفن ۾ حرڪت ڪندا آهن
ان سڄي عمل ۾ جيڪا شيء باقي سڀني کان وڌيڪ وڏو سوال آهي اهو هي تہ ان سڄي عمل ۾ ان ڪوائل کي کلڻ يا بند اهڙي ڪنهن طريقي سان آهي جو نہ ئي هي مونجهاري ۽ نہ ئي ان ۾ ڳنڍجن پيا، جيڪي ڳنڍون اسان اڃان کولڻ نٿا ڄاڻون، انجي لاءِ جو اينزائم Enzyme آهن، اهوئي ٽوپيوسوميراسس آهي، انکان سواءِ هي عمل ناممڪن هو، انسانن ۾ هي انزائم گهٽ ۾ گهٽ ٻن طرح جا آهن پر اي ڪولي ۾ ان جي هڪ قسم ٻئي بہ آهي
خليات ۾ ان عمل کي سمجهڻ جي لاءِ بائيو لوجسٽس وچ جيڪو اوزار آهي اهو رياضي جي ڳنڍ جي ٿيوري آهي ۽ ان عمل ۾ دخل وجهي ڪري ڪينسر جي خلين جو انت ۽ جراثيم کان هئڻ واري انفيڪشن کي روڪڻ واريون دوائون بڻيون آهن
ڳنڍڻ جي ان ٿيوري جي خبر نہ صرف بائيولوجي ۾ نہ بلڪ ڪيترين ئي ٻين جڳهن تي آهي اسٽرنگ ٿيوري ان کان سواءِ ڪا معني ناهي رکندي ۽ ڪوانٽم فيلڊ ٿيوري ۾ بہ انجو ڪيترين ئي جڳهن تي استعمال آهي
No comments:
Post a Comment