عڪسي ڪهڪشائون

عڪسي ڪهڪشائون 

ڪجھ عرصو اڳ هبل خلائي دوربين يارهن ارب نوري سال جي پنڌ تي موجود ڪهڪشائن جي هڪ دائري جو مشاهدو ٿيو جنھن ۾ هڪ جهڙيون ڏيک ڏيندڙ ٻارهن ڪهڪشائون موجود هيون پر هاڻ پتو پيو آهي تہ اهوئي ٻارهن هڪجهڙيون ڪهڪشائون نہ بلڪ هڪ ئي ڪهڪشان جا ٻارهن عڪس آهن جيڪي فطرتي ثقلي شيشي gravitational lensing جي وجھ سان ٺهي ويون آهن 

هفتواري ميگزين سائنس جي تازي شماري ۾ ماهرن فلڪيات جي هڪ انٽرنيشنل ٽيم ان بابت رپورٽ پڌري ڪرائي آهي، جنھن ۾ ٻڌايو ويو آهي تہ”سن برسٽ آرڪ“ نالي ان ڪهڪشاني دائري ۾ گهٽ ۾ گھٽ ٻاهرن ڪهڪشائون اهڙيون آهن جيڪي حقيقتن هڪ ئي ڪهڪشان جا مختلف عڪس آهن 

ثقلي شيشي gravitational lensing ۾ غير معمولي ڪميت رکڻ واري ڪنھن فلڪي جسم جي ڪشش ثقل، روشني جي الڳ جهڪ کي موڙي ڇڏيندي آهي جنھن جي نتيجي ۾ ڪڏهن ڏيک عام کان وڏو ۽ وڌيڪ روشن نظر ايندو آهي تہ ڪڏهن هڪ ئي شي جا هڪ کان وڌيڪ عڪس ڏيکاربا آهن، ثقلي شيشي جي پيشنگوئي، آئنسٽائين پنھنجي مشهور ٿيوري”نظريہ اضافيت ٿيوري آف ريليٽويٽي“ تي تحقيق اڳتي وڌائيندي ڪئي هئي، جيڪا اڄ تائين ڪيترا ڀيرا صحيح ثابت ٿي چڪي آهي. پر اهو پھريون موقعو آهي جڏهن اسانکي هڪ ئي ڪهڪشان جا ٻارهن عڪس ڏسڻ لاءِ مليا آهن.

اندازو آهي تہ سن برسٽ آرڪ جي اصل ڪهڪشان، ڪائناتي منظر ۾ ڪٿي لڪيل آهي، جڏهن انکان اچڻ واري روشني جي رستي ۾ گهڻي ڪشش ثقل رکڻ وارا فلڪي جسم موجود آهن جيڪي ان روشني کي مختلف پاسن ۾ موڙي ڪري اسان ڏا اماڻي رهيا آهن. ۽ اسانکي ائين لڳي رهيو آهي تہ جيئن هي مخلتف ڪهڪشائن مان ايندڙ روشني هجي. جيڪا اسان کان تقريبن چار ارب سٺ ڪروڙ نوري سال ڏور آهي، ڪهڪشائن جو هڪ وڏو جهڳٽو”گيلڪٽڪ ڪلسٽر موجود آهي جيڪو ان مان ايندڙ روشني کي موڙي رهيا آهن. انھي ريت اڳتي وڃڻ ڏئي رهيا آهن، جيڪا گهٽ ۾ گهٽ ٻارهن حصن ۾ ورڇ ٿي وئي آهي