اڇو بونا White dwarf

اڇو بونا White dwarf

 دريا خان :

اڇو بونا انھن تارن کي چئجي ٿو جيڪي پنھنجي عمر گذراڻ کانپوءِ بہ فيوزن واري عمل جي قابل ناهين رهندا ۽ پنھنجي ڪرندڙ پد ڪارڻ اوچتو تباھ ٿي ڪري سڪڙجي ويندا آهن هڪ سج جيترو وڏو تارو جڏهن اڇو بونو ٿيندو آهي تہ انجي جسامت سڪڙجي ڪري اسانجي زمين جي برابر رهجي ويندي آهي سائز ننڍو ۽ وزن  ماس ۾ گهٽتائي نہ ٿيڻ جي وجھ سان ان تاري جو مادو گھڻو ڳرو ٿي ويندو آهي زمين تي سڀ کان ڳري شيء  آسیمیم Osmium آهي جيڪا پاڻي کان 22.6 سيڪڙو وزني هجي ٿي 

جسامت: سج جي ڀيٽ ۾ اسانجي زمين جو Radius قطر 0.009 آهي ماس جي حساب سان سج اسانجي زمين کان 3.3 سيڪڙو وڏو آهي جڏهن تہ قطري سببن جي هڪ سو ڏھ سيڪڙو وڏو آهي اڇي بوني جو قطر 0.008 کان وٺي 0.02 تائين ڏٺو ويو آهي يعني جسامت ۾ تہ اهو اسانجي زمين جي ٿورو گهڻو برابر هوندا آهن پر ماس ۾ سج جي برابر هوندا آهن سائرس B نالي اڇي بوني جي جسامت زمين کان گھڻي گهٽ آهي پر ماس ٽي لک سيڪڙو وڌيڪ آهي

ڇا هڪ تارو اڇو بونا ٿي سگھي ٿو

هر تاري جي مرڪز ۾ هلڪي ايٽمن جي پاڻ ۾ ڳانڍاپي وارو عمل هلندڙ هوندو آهي جنھن کي فيوزن ميلاپ چئبو آهي فيوزن ڪارڻ تارن جي مرڪز ۾ اڻ حد تائين پد پيدا ٿيندي آهي ۽ تاري جون گيسون گرم ٿي ڪري ڦھلبيون آهن جنھن سان تاري جي جسامت ۾ واڌارو ٿيندو آهي تاري جي ڪشش ثقل تاري جي گيسن کي ڦهلجڻ کان روڪڻ ۾ رڌل هوندي آهي ۽ انھي ٻنھي قوتون جو توازن تاري جي جسامت کي ٽيڪ ڏئي رکندو آهي 

خالي اهوئي تارا اڇا بونا ٿي سگهن ٿا جن جي ڪيمت اسانجي سج کان 1.44 سيڪڙو وڌيڪ هجي انکان وڏا تارا اڇي بوني ۾ تبديل نٿا ٿين ان حد کي چندرا شيکر جي حد چئبو آهي تاري ۾ موجود مادي جي هجڻ جي اعتبار مان انجي حد ۾ ٿوري تبديلي اچي سگھجي ٿي اسانجي ڪهڪشان ۾ پاتا ويندڙ گھڻو ڪري 97 سيڪڙو تارا سج جي وزن جيترا آهن ۽ هڪ ڏينهن اهوئي اڇي بوني ۾ تبديل ٿي سگهن ٿا هن وقت تائين جيڪي اڇا بونا White dwarf ڏٺا ويا آهن انھن ۾ ڪجھ جو ماس سج کان 0.5 کان 0.7 آهي هاڻي تائين دريافت ٿيل سڀ کان ننڍو اڇو بونو سج جي 0.17 ماس رکندڙ آهي ۽ سڀ کان وڏو بونو سج جي 1.33 ماس رکندڙ آهي

هبل دوربين پاران ورتل اڇي بوني جي تصوير جنھن جي مرڪز ۾ سائرس A ۽ هيٺان کان ٽٻڪو نظر ايندڙ سائرس B آهي سائرس B هڪ اڇو بونا تارو آهي اهو تارو اسان کان 8.6 نوري سال جي وٿي تي آهي