زمین جو هوائي، موسمي وايومنڊل Atmosphere of Earth

زمین جو هوائي، موسمي وايومنڊل

Atmosphere of Earth

اسانجي زمين زندگي جي جيئڻ لاءِ هڪ بھترين جڳھ آهي

ڇوجو انجي ڀرسان بھترين ڌرتي جو گولو، دائرو globe 

هوائي جو نظام موجود آهي، اهو ئي گولو هوائي وايومنڊل موسمن جي بدلجڻ زمين کي گرم رکڻ ۽ ساهہ کڻڻ جي لاءِ اسانجي مدد ڪندا آهن

اسانجي زمين جي گردش وايو منڊل هڪ نارنگي جي کل جيان آهي پر هي هر جڳھ هڪجهڙي ناهي هوندي ان وايو منڊل جا مختلف تهہ Layers آهن ۽ انھن جا ڪم بہ مختلف آهن زمين جي گول دائري ۾ ڇھ مختلف تهہ آهن هي زمين جي سطح کان مٿي خلا تائين پکڙيل آهن. 

پھرين تهہ: 

Troposphere

زمين جي سطح جي ويجهو ٽروپوسفيئر Troposphere جي تهہ آهي هي تهہ مختلف گيسن جو مرڪب آهي ۽ انهيءَ ۾ ئي پکي ۽ ڪڪر آڏامندا آهن هي تهہ زمين جي مختلف جڳھن جي حساب سان 8 کان 15 ڪلوميٽر موٽي هوندي آهي قطب تي انجي موٽائي سڀني جڳھن جي رتبي

گھٽ هوندي آهي ان تهہ جو ماس پوري فضا جي مقابلي ۾ ٽيون چوٿو هوندو آهي ان ۾ 78 سيڪڙو نائٽروجن، 21 سيڪڙو آڪسيجن ۽ 1 سيڪڙو ٻيون گيسون هونديون آهن. 

ٻئي تهہ: 

Stratosphere

ٻئي تهہ سٽراٽو سفئير Stratosphere جنھن کي چئبو آهي

انجي اندر وڌڪ تھون آهن هتي ڪو طوفان ناهين ايندا هتي ٿڌي ۽ گهڻي هوا هيٺ ۽ گرم ۽ هلڪي هوا جي تهہ مٿي هوندي آهي، هي تهہ 35 ڪلوميٽر موٽي آهي ان تهہ ۾ اوزون ليئر Ozone هوندي آهي جيڪا اسانکي سج جي Ultraviolet شعاعن کان بچائي ٿي. 

ٽي تهہ: 

Mesosphere

ان تهہ کي ميزو سفيئر Mesosphere چئبو آهي ميزو سفيئر ۾ بہ مختلف گيسون پاڻ ۾ جوڙيل ھونديون آهن هي 35 ڪلوميٽر موٽي هوندي آهي هتي هوا ايتري گهٽ هوندي آهي جو ساھ نٿو کڻجي سگھجي شھابين ثاقب ان تهہ سان ٽڪرائجي سڙڻ شروع ٿيندا آهن. 

چوٿي تهہ:

Thermosphere

ان تهہ کي ٿهرو سفئير چئبو آهي ان تهہ جو گرمي پڌ 2482 ڊگري سينٽي گريڊ تائين پهچي سگھجي ٿو جيڪڏهن اوهانکي هن تهہ ۾ وڃڻ جو موقعو ملي تہ اوهانکي تمام گهڻي ٿڌ لڳندي ڇوجو پڌ کي حرڪت ڪرڻ جي لاءِ هوا جي ماليڪيول تمام گهٽ تعداد ۾ آهن ۽ ماليڪيول گهٽ هجڻ ڪارڻ آواز بہ سفر نٿي ڪري سگهي، هتي هوا جي ماليڪيولز جي ويجھي سراسري فاصلو هڪ ڪلوميٽر هوندو آهي هي تهہ 513 ڪلوميٽر موٽي آهي

ٿهرموسفيئر آئي ايس ايس جي مختلف سيٽلائيٽس جي جڳھ آهي. 

پنجي تهہ: 

Ionosphere

ان تهہ کي آئينو سفيئر چئبو آهي هي تهہ فضا جو هڪ متحرڪ تهہ آهي سج کان توانائي جذب ڪرڻ سان انجي موٽائي گهٽ وڌ ٿيندي رهندي آهي سج جي ريڊي ايشن ان تهہ ۾ موجود گيسن کي متحرڪ ڪري آئنز ۾ تبديل ڪندي آهي جنھن جي مٿان برقي چارج اچي ويندي آهي

ان تهہ تي ارورا Aurora جو منظر ڏسڻ ۾ ملندو آهي ڇوجو

سج سان ايندڙ گهڻي توانائي واريون شعاعون ايٽمز سان گڏ عمل ڪري قطب جي مٿان چمڪندڙ روشني پيدا ڪندي آهي ان تهہ جي وجهہ سان ريڊيو ڪميونيڪيشن قائم ڪري سگھجي ٿي ڇوجو هي تهہ ريڊيو ويوز کي منعڪس ڪندي آهي. 

ڇهين تهہ: 

Exosphere

اڪسو سفئير کان ٻاهرين تهہ آهي هي تهہ اسانجي فضا کي خلا کان ڌار ڪندي آهي هي تقريبن 10,000 ڪلوميٽر موٽي آهي هتي هائيڊروجن، نائيٽروجن، آڪسيجن، ڪاربن ڊائي آڪسائيڊ ۽ هيليئم گيسن جي گهڻي ئي گهٽ گهٽ ماليڪيول ۽ ايٽم هوندا آهن ايترا گهٽ جو سيڪڙن ڪلوميٽر بغير ٽڪرا هيڏا هوڏا ڦرندا آهن ۽ خلا بُرد ٿي ويندي آهي هتي جو گرمي پڌ گھڻو گھٽ آهي ۽ ان حصي تي بہ سيٽلائيٽ زمين جي گردش ۾ چڪر لڳائي رهيون هونديون آهن

:- دريا خان سنڌي