سيارو ۽ مونجھ Winter and depression| دریا خان سنڌي| سائنس جي دنيا بلاگر

سيارو ۽ مونجھ      Winter and depression

"دريا خان سنڌي"

جيئن تہ سڀن سان ائين ناهي ٿيندو پوء بہ گهڻي ڀاڱي ماڻهو سياري ۾ گهڻو تنھا ۽ اداس رهندا آهن جنھن کي سياري جي بي ترتيب مونجھ Winter disorder depression چيو ويندو آھي. ھي بي ترتيبي دنيا جي تقريبن ويھ سيڪڙو ماڻهن کي ٿئي ٿي. ھاڻي سائنسدانن اها ميڪانيات Mechanism دريافت ڪري ورتي آهي جيڪا سياري ۾ مونجھ جو ڪارڻ ٿئي ٿي. سائنسدان اکين مان نڪرندڙ اهڙي تنت Nerve دريافت ڪئي آهي جنھن جا سگنل سڌو دماغ جي انهيءَ حصي تائين وڃن ٿا جيڪو خوشي ۽ غمگين جا جذبا پيدا ڪري ٿو.

هي تنت Nerve جيتري گهڻي فعال اوترو انسان خوش رهندو آهي ۽ جيتري گهٽ فعال اوترو غمگین ھوندو آھي ان ڪري جو سياري ۾ ڏينھن ننڍا ٿين ٿا ۽ سج جي روشني گهٽ دورو ڪري ٿي ان ڪري هي تنت Nerve سياري ۾ گهٽ فعال هوندي آهي ۽ دماغ غمگیني جو احساس پيدا ڪندو آهي.

ان کان اڳ اهو سمجهيو ويندو هو تہ اکين ۾ مخروطي نموني روشنيءَ جو پتو لڳائي هي معلومات دماغ جي ان حصي تائين پهچي ٿي جتي نظر جو مرحلو ٿئي ٿو پر هاڻ سائنسدانن اکين جي نظر جي پردي ۾ هڪ نئين قسم جو سينسر دريافت ڪيو آهي جنھن جو نظر سان ڪو واسطو ناهي. هي سينسرز دماغ جي Circadian rhythm کي ڪنٽرول ڪن ٿا جنھن سان دماغ ڏينهن ۽ رات جي مناسبت سان جسم ۾ تبديليون پيدا ڪندو آهي. مثال رات جو انسان ننڊ ڪندو آهي ۽ ڏينھن جو سڄاڳ هجي ٿو.

سائنسدان جون ٻہ مختلف ٽيمن هي سرڪٽ آزادانو دريافت ڪيو آھي. برائون يونيورسٽي جي نيورو سائنٽسٽس جي هڪ ٽيم انساني دماغ ۾ هي سرڪٽ دريافت ڪيا آھن.

انکان ڪجھ ھفتا اڳ هڪ الڳ ٽيم ڪوئن جي دماغ ۾ اهڙو ئي سرڪٽ دريافت ڪيو ويو. ان دريافت سان اها اميد ڪئي پئي وڃي لائٽ ٿيراپي سان بہ ڪجھ ماڻهن جو ڊپريشن جو علاج ڪري سگهجي ٿو

ان ٿيراپي ۾ ماڻهن کي رات جو بہ ڪجھ ڪلاڪن لاءِ اهڙي ورزش ۾ رکيو ويندو جنھن جو سپيڪٽرم ڏينهن جي روشنيءَ جھڙو هجي

لنڪ

https://www.npr.org/sections/health-shots/2018/12/21/678342879/scientists-find-a-brain-circuit-that-could-explain-seasonal-depression